της ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΜΑΚΡΥΩΝΙΤΟΥ, ΝΕΝΑ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Ψώνια για καλοφαγάδες από την μικρή αγορά του Βόλου με τις ιδιαίτερες νοστιμιές της ευρύτερης περιοχής. Μιας ημέρας βόλτα είναι η αγορά του Βόλου. Σύντομη και περιεκτική. Ξεκινήστε την πρωί πρωί από τα Παλιά, περάστε να χαζέψετε το αλισβερίσι στα ψαροκάικα της προκυμαίας, και περπατήστε την Δημητριάδος με τα εμπορικά ως την καρδιά της πόλης στην Ελευθερίου Βενιζέλου γύρω από τα Δικαστήρια και τη Νομαρχία, εκεί που ψωνίζουν οι νοικοκυραίοι. Σάββατο στη βιολογική λαϊκή Μικρή αγορά, μαζεμένη, στήνεται στο παρκάκι μπροστά στα ψαράδικα του λιμανιού, κοντά στο τελωνείο. Άνθρωποι με κουλτούρα οι καλλιεργητές στους οποίους μίλησα. Ο Σπύρος Γραμμένος έχει σπουδάσει εφαρμοσμένες ξένες γλώσσες στη Γαλλία και εδώ και πέντε χρόνια καλλιεργεί εποχικά υπαίθρια κηπευτικά στα Καλά Νερά. Στον πάγκο του είχε ξεμείνει μόνο μία κίτρινη ψωμωμένη κολοκύθα. Το καλοκαίρι δουλεύει το χωράφι του και τουριστικά... βάζοντας τους παραθεριστές να μπουν και να κόψουν λαχανικά που θέλουν από το μποστάνι του. Η Γρηγορία Χατζάκου από τη Δράκεια του Πηλίου ξεκίνησε τη βιολογική καλλιέργεια το 1992 και φυσικά της κόλλησαν τη ρετσινιά της... αιρετικής. Σήμερα μαζί με την κόρη της, Άννα Πουρσανίδου, συνεχίζουν να καλλιεργούν υποδειγματικά μήλα, φιρίκια, κυδώνια και άλλα καρποφόρα. Οι ροδαλοπράσινοι ρενέδες και τα σκιούπια τους (ονομασία για την ντόπια ποικιλία μήλου) είναι μέλι. «Με την κλιματική αλλαγή αντιμετωπίζουμε πολλά προβλήματα για πρώτη φορά, όπως η προσβολή από τη μύγα της Μεσογείου». Εκτός από φρέσκα, πωλούν και μεταποιημένα φρούτα, όπως χυμούς, μπάρες μήλου και κυδωνιού, τσιπς, βαλσαμικό ξίδι και μηλόξιδο με μέλι, το οποίο έχει μεγάλο σουξέ. Η Σοφία Γρίβα-Χανιά μάς κερνάει έναν φρουτένιο χυμό, χωρίς ζάχαρη ή άλλα συντηρητικά, φτιαγμένο από τα φρέσκα του οπωρώνα τους στα Λεχώνια. Τα πολύ ώριμα και μη εμπορεύσιμα φρούτα τα κάνουν πεντανόστιμους χυμούς στο Αγρόκτημα Χανιά. Για εσπεριδοειδή σταματάμε στο Κτήμα Κυριαζή, ενώ αλεύρι και ζυμαρικά ψωνίζουμε από το Μυλώνιον. Η Ειρήνη Μανδηλαρά από το Μεγάλο Μοναστήρι της Λάρισας μαζί με τον συζυγό της, τεχνολόγοι-γεωπόνοι, εκτός από τις καλλιέργειες παλιών ποικιλιών σιτηρών, έχουν και τον δικό τους πετρόμυλο. Παράγουν δίκοκκο, κρίθινο, αλλά και αλεύρι καλαμποκιού ολικής άλεσης. Τα ζυμαρικά Μυλώνιον που με φίλεψε ήταν, εκτός από καλόβραστα, ιδιαίτερα νόστιμα. Πριν τελειώσει η βόλτα, το μάτι μου πιάνει έναν πράσινο αγκαθωτό καρπό. Είναι το κολοκύθι του Ιωνά ή σαγιότ και καλλιεργείται στα Κάτω Λεχώνια. Το φυτό έχει τις ρίζες του στην εποχή των Αζτέκων. Είναι αναρριχώμενο, καθαρίζεται σαν αγγούρι κι έχει γεύση κολοκυθιού, και μαγειρικά το αντιμετωπίζουν ως τέτοιο. Είναι αρκετά διαδεδομένο στη Λατινική Αμερική και στο Μεξικό και, όπως φαίνεται, το προτιμούν και στον Βόλο. Αρκετοί από τους παραγωγούς που συναντήσαμε εδώ είναι μέρος του Αιγίλοπα, ενός δικτύου για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των πράσινων πρακτικών στη γεωργία. Ο Αιγίλοπας είναι ΜΚΟ που συστήθηκε το 2004, με έδρα τα Άνω Λεχώνια. Μεταξύ άλλων δράσεων διοργανώνουν συναντήσεις και εκπαιδευτικά σεμινάρια για παραγωγούς, τα λεγόμενα «σχολεία σπόρων», και έχουν στόχο τους την επανακαλλιέργεια τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών. Περισσότερες πληροφορίες για τη φιλοσοφία και τη δραστηριότητά τους μπορείτε να βρείτε στο www.aegilops.gr και στο τηλ. 24280-94.558. Ν.Δ. Για μουστολούκουμα του παππού Όταν οι Βολιώτες κατεβαίνουν στην Αθήνα, κρατάνε για πεσκέσι τα λουκούμια του παππού, δηλαδή του Γεώργιου Πετρόπουλου. Ο εμπνευστής τους, που δυστυχώς δεν ζει πια, άνοιξε το λουκουμοποιείο στην πόλη το 1930 και μέχρι σήμερα, που η επιχείρηση έχει περάσει στον ανιψιό του, Γιάννη Οικονόμου, και στους γιους του τελευταίου, αυτά παραμένουν τα πιο γνωστά λουκούμια του Βόλου. Μαλακά και ελαστικά, φτιάχνονται με χοντροσπασμένα καρύδια σε δύο μεγέθη: μπουκιές και μεγάλα, που χρειάζονται δύο τρεις δαγκωματιές για να τα καταφέρετε. Ν.Δ. Ο παππούς, Ανθίμου Γαζή 141, τηλ. 24210-34.606

Τα λουκούμια του παππού

Για ελληνικό κρασί Η Μποτίλια δημιουργήθηκε πριν από εννέα χρόνια από την οινολόγο Έλλη Τεντζεράκη και τον Παναγιώτη Γκαβέση. Η βασική δραστηριότητα είναι η χονδρική πώληση, από αυτή την κάβα προμηθεύονται τα κρασιά τους αρκετές από τις επιχειρήσεις εστίασης. Ωστόσο, αν και είναι εκτός τουριστικής πιάτσας, εδώ έρχονται επί τούτου όσοι οινόφιλοι περνούν από τον Βόλο. Διαθέτουν κρασιά επιλεγμένα από πενήντα ελληνικά οινοποιεία – κάποιες από τις καλύτερες χρονιές, ειδικές εμφιαλώσεις και αποστάγματα. Αξίζει να ανατρέξετε στα ράφια τους για φιάλες από τα θεσσαλικά οινοποιεία, Σαντορίνες και άλλα οινικά διαμάντια από λιγότερο γνωστές ποικιλίες ή κτήματα. Ν.Δ. Μποτίλια, Ροζού 47Ε, τηλ. 24210-29.386

Μεγάλη ποικιλία στην κάβα Μποτίλια

Για γαλακτοκομικά και τυριά

• Με τα χέρια χωμένα μέσα στον τυροτενεκέ βρήκα τον Γιάννη Μιχολίτση, που μέσα σε σαράντα λεπτά μού διηγήθηκε την ιστορία της ζωής του και του πατέρα του, που προπολεμικά διατηρούσε ελληνικό τυροκομείο στη Σαρδηνία! Με έντονη παραγωγική και εμπορική δραστηριότητα, ο πατέρας του Αποστόλης έστησε το κατάστημά του το 1944. Από εδώ ψώνιζαν τυριά όλα τα καλά εστιατόρια της πόλης. Χονδρέμπορος, αλλά εξυπηρετούσε και κάποια νοικοκυριά. Πάνω από είκοσι διαφορετικές φέτες από τη Θεσσαλία, μανούρια και κεφαλογραβιέρες, κίτρινα και άσπρα τυροπήγματα απευθείας από βοσκούς και τυροκόμους. Οι πιο ακριβοπληρωμένοι ήταν οι κασερομάστορες, τα «κασαριά» ήταν έξω από τον κυρίως χώρο του τυροκομείου, θυμάται. «Για να γίνει πιπεράτη η φέτα, πρέπει να την πήξεις με κατσικίσια πυτιά», «αν το βαρέλι είναι καινούργιο, το τυρί γίνεται καλύτερο», υπογραμμίζει όσο διηγείται. Δεν είναι πως τα προϊόντα του δεν θα τα βρείτε πουθενά αλλού, όμως αξίζει να έρθετε για δύο συμβουλές από έναν παλιό τυρέμπορα, που έχει «ψηθεί» μέσα στην άλμη. Τυροπωλείο Μιχολίτσης, Δ. Κουταρέλια 12, τηλ. 24210-25.657, Ν.Δ.

Τυροπωλείο Μιχολίτσης

• Τα ωραία τα κασέρια που φτιάχνουν στο τυροκομείο Καρακάνα, το μανούρι, τη φέτα και τα υπόλοιπα τυροκομικά τους τα βρίσκουμε και στα δύο πρατήρια της οικογένειας. Εκεί βρίσκουμε και το πολύ μικρής παραγωγής παλαιωμένο, χρονιάρικο κασέρι τους με γεύση γινωμένη, που μουδιάζει το στόμα. Επίσης στα ράφια τους υπάρχει μια μικρή επιλογή από τοπικά προϊόντα, όπως τσιτσίραβλα με μάραθο, γάλατα της ΕΒΟΛ, βούτυρα ξηρών καρπών από τους Nutlers, ντόπιες μπίρες, μαρμελάδες από τον συνεταιρισμό Το Ρόδι. Επίσης τα νοστιμότατα ημίξερα δαμάσκηνα και ιπποφαές Δράκειας, προϊόντα κάνναβης της Kannabio, χαλβάδες Παπαγιαννόπουλου, μέλια Στεφανοβικείου, Βελεστίνου και Όθρυος, κ.ά. Πρατήρια οικογένειας Καρακάνα, Πολυμέρη 15, Τ/24210-27991 και Γ. Δήμου 41Ε, Τ/24210-27.991., Νικολέτα Μακρυωνίτου
• Ένα από τα δέκα καταστήματα της οικογένειας Γαϊτανίδη βρίσκεται στη βολιώτικη γειτονιά με τα ψαράδικα, μανάβικα και παντοπωλεία. Από εδώ προμηθευτείτε βαρελίσια φέτα, πρώτης τάξεως βούτυρο, κατσικίσια κρέμα και άλλα επιδόρπια, όπως ρυζόγαλο. Best seller το πρόβειο γιαούρτι ταψιού, που πωλείται χύμα, μοσχοβολάει καλό γάλα και κόβεται με το μαχαίρι. Γαλακτοπωλείο Οικογένειας Γαϊτανίδη, Ελευθερίου Βενιζέλου 33, τηλ. 24210-39.739., Ν.Δ.

Ξυλοφουρνίσιο ψωμί, κουλούρι τραγανό

• Παλαιός Φούρνος στα Παλιά: Μου τον σύστησαν ψαράδες, τυροκόμοι, τσιπουράδες, άπαντες οι Βολιώτες τον έχουν περί πολλού τον Παλαιό Φούρνο τους – 125 χρόνια λειτουργίας δεν είναι και λίγα. Το ασυναγώνιστο ζυμωτό ψωμί, που φτιάχνεται μόνο με ξινό προζύμι και ψήνεται καθημερινά στον τεράστιο ξυλόφουρνο, είναι αυτό που τον έχει κάνει ξακουστό σε όλο τον Βόλο. Και παρά την οξύτητα του προζυμιού, είναι ίσως το πιο γλυκόφαγο ψωμί που έχω δοκιμάσει, ούτε βαρύ ούτε ιδιαίτερα κυψελωτό, τρώγεται με απόλαυση και σκέτο, είναι συνεκτικό και ανθεκτικό – κρατάει σχεδόν μία εβδομάδα. Ιδιοκτήτες του φούρνου σήμερα είναι ο Κωνσταντίνος Πατάρλας και η Ειρήνη Χαρίτου, που τον παρέλαβαν από την οικογένεια Παπαϊωάννου, τους πρώτους ιδιοκτήτες. Η υπεύθυνη, η Κατερίνα Καραγιάννη, κόρη της Ειρήνης, μας εξηγεί ότι χρησιμοποιούν ελληνικά άλευρα, που προμηθεύονται από τους μύλους Λούλη, Τρικάλων και Λάρισας. Μας ξεναγεί ανάμεσα στα αμέτρητα καλούδια και μας συστήνει τους 14 υπαλλήλους που εργάζονται πυρετωδώς για να βγαίνουν πάντα όλα φρέσκα. Δοκιμάσαμε έναν καταπληκτικό μπακλαβά, έξοχη πάστα φλόρα, ξέχειλη από μαρμελάδα βερίκοκο, και ζουμερή σοκολατόπιτα. Κροκίου 56, Παλιά, Τ/24210-33.703., Ν.Μ.

Παλαιός Φούρνος

•  Ο παραδοσιακός ξυλόφουρνος του Τέγου: Ένα νόστιμο προζυμένιο χωριάτικο ψωμάκι, ελιοτυρόψωμο, κέικ με κακάο και άλλα καλούδια. Όλα ψημένα στον ξυλόφουρνο που λειτουργεί ασταμάτητα εδώ και πενήντα χρόνια από την οικογένεια της κυρίας Αδαμαντίας. Μαγνητών 160, Τ/24210-49.003., Ν.Μ. Παραδοσιακός ξυλόφουρνος
• Κουλούρι στου Τσουρίκα: Η βολιώτικη εκδοχή του σιμίτικου κουλουριού ξεφουρνίζεται στο φούρνο Τσουρίκα καθημερινά από νωρίς το πρωί μέχρι το μεσημέρι. Νόστιμο, ξεροψημένο, φουλ σουσαμένιο. Περιμένοντας στην ουρά, φοβήθηκα ότι δεν θα τα προλάβω. Οι μπροστινοί μου τα παίρνανε δυο δυο. Να δοκιμάσετε το σταφιδόψωμο και τα πιροσκί του. Γαζή 161, Ν.Μ.

Στο Φύλλο Φύλλο για χορτόπιτα με παζί Εδώ και πέντε χρόνια ανοίγει φύλλα και πάει αξημέρωτα στην αγορά για τα ψώνια της η Βάσω Δαμιανού. Επιστρέφει στο ευρύχωρο εργαστήρι της κι αρχίζει τα ζυμώματα. Ανοίγει φύλλα, σκαρώνει γεμίσεις και νωρίς το πρωί είναι έτοιμες οι λουκουμαδένιες τηγανοκουλούρες με κατσικίσιο τυρί, οι αρωματικές χορτοτυρόπιτες με παζί (σέσκουλο), δυόσμο και μυρώνια, οι σπανακόπιτες ταψιού με φέτα, οι κουρού με φύλλο χάρμα και οι κασερόπιτες με βολιώτικο τυρί. Τα τσουρέκια της, εκ των ων ουκ άνευ. Ινώδη, αρωματικά, ημίγλυκα, έτσι όπως πρέπει να είναι το τσουρέκι το σωστό. Ν.Μ. Κουταρέλια 85, Τ/6974-457.951. 

Στο Φύλλο Φύλλο

  Γαλακτοζαχαροπλαστείον Κυψέλη Εξήντα χρόνια μπαινοβγαίνουν γάλατα, γιαούρτια και ρυζόγαλα, γαλακτομπούρεκα και κρέμες στο παραδοσιακότατο γαλακτοζαχαροπλαστείο Κυψέλη. Τα τελευταία είκοσι έξι, τα κουμάντα κάνει η κυρία Βασιλική και ο άντρας της, ο Απόστολος Σκαρβέλης, και πλέον και ο γιος τους Μανώλης. Το πρόβειο γάλα με το οποίο φτιάχνουν το χειροποίητο γιαούρτι σε κατσαρόλες το προμηθεύονται από κτηνοτρόφους της περιοχής που έχουν ζώα ελευθέρας βοσκής. Το αγελαδινό τούς το φέρνουν από το Κιλκίς. Τις συνταγές για το τρυφερό ρυζόγαλο και τη σχεδόν βρεφική κρέμα –συγκινητικά νόστιμη αν την πετύχετε ζεστή– τις έχουν κρατήσει όπως τις βρήκαν από τους πρώτους ιδιοκτήτες, απαράλλαχτες. Εκείνοι πρόσθεσαν τον μπακλαβά, ένα έξοχο γαλακτομπούρεκο και σάμαλι αρωματισμένο με μαστίχα, να γλείφεις τα δάχτυλά σου. Καλοφαγάδες ντόπιοι μού λένε ότι το καλοκαίρι που κάνουν και πρόβειο παγωτό οι ουρές έξω από το μαγαζί δεν συμμαζεύονται. Ν.Μ. 2ας Νοεμβρίου 96Γ, Τ/24210-24.677. 

Κυψέλη

Βολιώτικα αμύγδαλα στον Ξηρό Καρπό Ο Γιώργος Γεροδήμος και η Σοφία Γάτου επεξεργάζονται στον σπαστήρα τους στο Διμήνι και εμπορεύονται τα ντόπια αμύγδαλα. Επίσης στο ξηροκαρπάδικο που διατηρούν στο κέντρο του Βόλου βρίσκουμε τα αμύγδαλα του κυρίου Μωραΐτη, όπως και άλλων ντόπιων παραγωγών, ενώ αξίζει να δοκιμάσετε και τα μικρούτσικα μακρύκαρπα, όπως λέγονται τα φουντουκάκια της Άρτας, μια πεντανόστιμη ελληνική ποικιλία. Ν.Μ. Ελευθερίου Βενιζέλου 38, Τ/24210-33.829. Παντοπωλεία Διά τυρός: Από το 2007 που λειτουργεί το παντοπωλείο των αδερφών Καρακάνα, έχουν καταφέρει να γεμίζουν τα ράφια τους με προϊόντα από όλη τη χώρα: από ζυμαρικά και σάλτσες, αλεύρια, αλλαντικά και τυροκομικά μέχρι και κρέας, μεγάλη ποικιλία σε λουκάνικα, αλλά και λίγη μαναβική. Πολλά είναι τα τυροκομικά και γαλακτοκομικά προϊόντα με τη δική τους ετικέτα, για τα οποία συνεργάζονται με διάφορες μονάδες στο Μακρυχώρι Θεσσαλίας και στην Κοζάνη. Εδώ βρήκαμε και τις νόστιμες παραδοσιακές πίτες του συνεταιρισμού «Η φτελιά» από τον Πτελεό Μαγνησίας. Ελευθερίου Βενιζέλου 12, τηλ. 24210-30.898, Ν.Δ.

Διά Τυρός

Η Φλέγγα της Πολυμέρη: Στο παντοπωλείο του Νίκου Λεωνίδα βρίσκει κανείς μερικούς από τους ιδανικότερους μεζέδες για το τσιπουράκι, πολλά ντελικατέσεν προϊόντα αλλά και ό,τι χρειάζεται το νοικοκυριό καθ’ εκάστην. Από χαλβά Φαρσάλων μέχρι μαύρο σκόρδο και από μπακλαβά από τη Ζαγορά μέχρι χειροποίητες σάλτσες και σαλάτες. Εδώ είναι διαθέσιμη όλη η γκάμα των γαλακτοκομικών και τυροκομικών του τυροκομείου Φλέγγα από το Βελεστίνο, μαζί με πολλά ακόμα τυριά και αλλαντικά από όλη τη χώρα, παραδοσιακά και πιο μοντέρνα γαλακτοσκευάσματα, όπως γραβιέρα με τρούφα. Επίσης, τραχανάδες και χυλοπίτες Θεσσαλίας, χαλβάς βολιώτικος, ταχίνι δραμινό, χαρουποπροϊόντα, οι μπίρες της τοπικής Πλάστιγγας, παστουρμάς ψαριού και φρέσκο βουβαλινό κρέας –μπριζόλες και κιμάς– από την εταιρεία Κερκίνη, Πολυμέρη 36 και Νικοτσαρά, τηλ. 24210-23.315, Ν.Δ. Η Χρύσα: Για φασόλια βολιώτικα, τσιτσίραβλα, ταχίνι Θύσσανος με σουσάμι από την Κοκκίνα, ροφήματα κάνναβης από την Kannabio, γιαούρτια από τη Φάρμα Βελεστίνου και χαλβάδες του Παπαγιαννόπουλου θα περάσουμε από το μικρό παντοπωλείο της Χρύσας. Η νεαρή ιδιοκτήτρια συλλέγει προϊόντα από τον τόπο της, αλλά και από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ανανεώνει διαρκώς την γκάμα, γι’ αυτό δεν θα παραπονεθώ για κάποιες χτυπητές ελλείψεις, όπως τις τοπικές μπίρες, αλλά και τσίπουρα και τυριά της περιοχής – φέρνει μόνο τα τσίπουρα του Αποστολάκη και τη φέτα του Ψωμά. Εδώ βρίσκουμε και τα τυριά του κρητικού τυροκομείου Τζουρμπάκη, φύλλα γιουφκά, μπαχάρια, παστά από τους αδελφούς Καραγκούνη και άλλα., Ελ. Βενιζέλου 33, Τ/24210-24.333, Ν.Μ.