Το άρτι εκδοθέν φωτογραφικό αρχείο και λεύκωμα του Σκιαθίτη πλοιάρχου Ε.Ν Γιάννη Παρίση εμπνευστή και ιδρυτή του Μουσείου Ναυτικής και πολιτιστικής παράδοσης Σκιάθου, αποτελεί μια σημαντική προσπάθεια συλλογής αρχειακού υλικού, όπου οι παλιοί θα θυμηθούν και οι νεότεροι θα μάθουν. Όπως σημειώνει ο ίδιος στον πρόλογο της έκδοσης («Φωτομνήμες που μας ταξιδεύουν»), εμπνευστής της ιδέας ήταν ο οραματιστής Χρήστος Χειμώνας, πνευματικό τέκνο του νησιού που χάθηκε πρόωρα και στον οποίο αφιερώνεται η έκδοση. Το πολύτιμο αυτό μνημονικό βοήθημα του Μουσείου Ναυτικής και πολιτιστικής παράδοσης, αρκετά αντιπροσωπευτικό των εκφάνσεων της ιδιωτικής και κοινωνικής ζωής του νησιού με αναντίρρητη τη μεταξύ τους συνοχή, περιλαμβάνει εξαιρετικά ενδιαφέρουσες φωτογραφίες του 20ου αι., οι οποίες εικονογραφούν αποτυπώματα ανθρώπων και τοπίων, όπως κατοίκους εν ώρα ποικίλων εργασιών, όμορφες κοπέλες να φορούν τη σκιαθίτικη φορεσιά για να χορέψουν την «καμάρα», αγρότες να μαζεύουν ελιές, εργάτες να χτίζουν αλλά και ναυπηγούς να μαστορεύουν στα καρνάγια. Χωρίζεται σε 14 θεματικές ενότητες με πληθώρα μαυρόασπρων φωτογραφιών, στις οποίες ο φακός έχει απαθανατίσει λεπτομέρειες που αποπνέουν όχι μόνο νοσταλγία αλλά και ένα διάχυτο ρομαντισμό. Ως εκ τούτου η μνήμη και οι αισθήσεις φαίνεται να συνυπάρχουν αλληλεπιδρώντας ποικιλότροπα στον ψυχισμό του αναγνώστη-θεατή. Οι φωτογραφίες ως συναισθηματικές συνδηλώσεις, οι οποίες είναι ιδιαιτέρως αποκαλυπτικές τονίζοντας τα χαρακτηριστικά της αλλοτινής κοινωνίας, ανασύρουν μέσα από την κατάδυση στο παρελθόν, το πολιτιστικό κεφάλαιο του νησιού, την παράδοσή του, τα ήθη και τα έθιμα, την αγνότητα και την αφέλεια μιας άλλης εποχής, τον μόχθο αλλά και την αγωνία της επιβίωσης. Αδιαμφισβήτητα στο πλαίσιο αυτό διαφαίνεται και η εξάντληση, η έντονη αγωνία των απλών ανθρώπων για την καθημερινότητά τους. Είναι οι άνθρωποι της καθημερινής βιοπάλης κάτω από δύσκολες συνθήκες, με την αγωνία ζωγραφισμένη στα πρόσωπά τους αλλά με μπροστάρη το αγέρωχο της ψυχής τους, το οποίο αντιστέκεται θαρραλέα στις αντιξοότητες. Από την άλλη η φωτογραφική αφήγηση εκείνης της καθημερινότητας φανερώνει την απλότητα, την ελπίδα και το χαμόγελο που δεν χάθηκαν ποτέ, ούτε κάτω από τις πιο δύσκολες και σκοτεινές στιγμές. 600 φωτογραφίες δίνουν το στίγμα μιας δύσκολης εποχής και παρουσιάζουν στιγμιότυπα των οποίων η ερμηνεία ετεροπροσδιορίζεται αποκτώντας πολλές διαστάσεις μέσα από τον φακό. Οι άνθρωποι της Σκιάθου με τα καΐκια και τα πλοία τους στα οποία επένδυαν όλα τους τα όνειρα, είναι αυτοί που ξενιτεύτηκαν για ένα βιώσιμο παρόν και ένα ελπιδοφόρο μέλλον, άνθρωποι που με πόνο ψυχής άφηναν πίσω την οικογένεια προκειμένου να εξασφαλίσουν τα αυτονόητα. Άλλωστε, και ο Σκιαθίτης μας συγγραφέας Αλ. Παπαδιαμάντης στο διήγημα του «Τ’ Αγνάντεμα» περιγράφει γλαφυρά αυτό τον αποχωρισμό των ναυτικών από τις οικογένειές τους. Το καλαίσθητο αυτό λεύκωμα παρουσιάζει μια πραγματικότητα που δεν απέχει από τις εικόνες των ελληνικών ταινιών αυτής της εποχής. Πρόκειται συνολικά για μια απόθεση ψυχής με εμφανή διάθεση προσφοράς στην τοπική μικρο-ιστορία αλλά και γενικότερα στη μακρο-ιστορία της Ελλάδος, καμωμένη με αγάπη και περίσσιο μεράκι, γεγονός που αποτυπώνεται έντονα στην ογκώδη αυτή έκδοση φωτογραφικού αρχείου του καπετάν Γιάννη, στην ενδελεχή έρευνά του να συλλέξει από τους κατοίκους της Σκιάθου ό,τι ανεκμετάλλευτο, αφημένο στα σεντούκια, φωτογραφικό υλικό είχαν στα σπίτια τους. Το παρελθόν δεν μπορεί να αποσπαστεί από το παρόν, ούτε το παρόν να λειτουργήσει δίχως την επίγνωση του παρελθόντος. Το παρελθόν πρέπει να διαφυλαχτεί μέσα από τη γνώση και την κατανόησή του. Βασική επιδίωξή μας θα πρέπει να είναι η συντήρηση της μνήμης και ένας από τους καλύτερους τρόπους για να διαφυλαχτεί η ιστορική μνήμη και να γίνει συλλογική μνήμη για τις γενιές που θα ακολουθήσουν είναι μέσα από την καθαρή φωτογραφική αποτύπωση. Το φωτογραφικό λεύκωμα του Γιάννη Παρίση αποτελεί σημαντικό βοήθημα για τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης, καθώς παρουσιάζει την εικόνα μιας άλλης Ελλάδας, αυτής που στο όνομα της προόδου και της ανάκαμψης ταλαιπωρήθηκε και ο χαρακτήρας της αλλοιώθηκε για χάρη του εκσυγχρονισμού. Όπως αναφέρει και ο Γ. Παρίσης στην εισαγωγή του, ας ευχηθούμε αυτό το λεύκωμα να συνδράμει ουσιαστικά στο πολιτιστικό γίγνεσθαι του νησιού. Η κάθε φωτογραφία να αφήσει το ιστορικό της ίχνος δημιουργώντας «γέφυρες» μεταξύ προσωπικής και συλλογικής ταυτότητας. Και ας μην ξεχνάμε ότι η ερμηνεία κάθε φωτογραφίας είναι ζήτημα του παρατηρητή της, όπως άλλωστε συμβαίνει και με την πρόσληψη ενός λογοτεχνικού έργου. [*] Η Σοφία Κανταράκη είναι υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης  Μαγνησίας