Κανένα έργο διαχείρισης απορριμμάτων δεν έχει εγκριθεί κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο στην Αττική. Και δεν αναμένεται να συμβεί έως τις επικείμενες εκλογές. Με τα σκουπίδια να αποτελούν διαχρονικά τον ρυθμιστή της κάλπης, ειδικά στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές, οι διαδικασίες για τη λήψη των σχετικών αποφάσεων στη μεγαλύτερη πληθυσμιακά περιφέρεια της Ελλάδας πέρασαν από τον… πάγο στην κατάψυξη. Ούτε καν η χωροθέτηση των απαραίτητων έργων δεν έχει γίνει. Αλλά και στην υπόλοιπη χώρα η κατάσταση δεν είναι καλύτερη. Οι μνήμες είναι ακόμη νωπές από τις τριτοκοσμικές εικόνες σε Κέρκυρα και Αιγιαλεία το περασμένο καλοκαίρι. Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι από τα περίπου 900 εκατ. ευρώ των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων για τον τομέα των απορριμμάτων κατά την τρέχουσα προγραμματική περίοδο (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον, Αειφόρος Ανάπτυξη 2014-2020 – ΕΠ ΥΜΕΠΕΡΑΑ), έχουν ενταχθεί έργα προϋπολογισμού 331 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων λίγες δεκάδες εκατομμύρια ευρώ έχουν εκταμιευθεί. Με άλλα λόγια, οι πόροι για τα στερεά απόβλητα παραμένουν σχεδόν… άθικτοι. Τα 890,6 εκατ. ευρώ συγχρηματοδοτούμενης δημόσιας δαπάνης του ΥΜΕΠΕΡΑΑ έχουν προγραμματιστεί να αξιοποιηθούν ως εξής: 120 εκατ. ευρώ για έργα πρόληψης παραγωγής αποβλήτων, επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης, κομποστοποίησης. 698 εκατ. ευρώ για έργα σε δίκτυα υποδομών ανάκτησης και διάθεσης απορριμμάτων. 72 εκατ. ευρώ για τη διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων και της περιβαλλοντικής αποκατάστασης των ρυπασμένων χώρων από βιομηχανικά και άλλα επικίνδυνα απόβλητα. Ούτε ένα έργο Την ανησυχία της για τη διαχείριση των απορριμμάτων στην Περιφέρεια Αττικής καθώς και στις περιφέρειες Ιονίων Νήσων και Νοτίου Αιγαίου έχει εκφράσει και η επίτροπος για την Περιφερειακή Πολιτική στην ΕΕ κυρία Κορίνα Κρέτσου, απαντώντας σε ερώτηση του ευρωβουλευτή της Λαϊκής Ενότητας κ. Νίκου Χουντή. Αλλωστε, ακόμη και η δοκιμαστική λειτουργία του νέου Χώρου Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων στο Γραμματικό ξεκίνησε προ ημερών, μετά την προειδοποίηση των Βρυξελλών ότι διαφορετικά θα έπρεπε να επιστραφούν κοινοτικά κονδύλια 20 εκατ. ευρώ. Είναι αξιοσημείωτο όμως ότι αν και πρόκειται για τη μοναδική νέα υποδομή διαχείρισης απορριμμάτων στο Λεκανοπέδιο την τελευταία τετραετία, είχε χρηματοδοτηθεί κατά την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, καθώς ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2008 και πέρασε από 40 κύματα, με τις εντάσεις στην περιοχή να συνεχίζονται έως σήμερα. Οπως σημειώνει, η Κομισιόν ανησυχεί ιδιαίτερα για την κατάσταση στην Αττική, όπου, μετά την πλήρη αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ το 2015, δεν έχει εγκριθεί ούτε ένα έργο. Η ευρωπαία επίτροπος εκφράζει επίσης την ανησυχία της για την κατάσταση σε Ιόνιο και Νότιο Αιγαίο, όπου, όπως επισημαίνει, «η προσέγγιση των επιμέρους συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων για κάθε νησί χωριστά φαίνεται να προκαλεί σημαντικές καθυστερήσεις υλοποίησης και ανεπάρκειες». Οι συμπράξεις Αντιθέτως, η κυρία Κρέτσου σχολιάζει θετικά τις προσπάθειες υλοποίησης έργων απορριμμάτων μέσω ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα). «Σε ορισμένες περιφέρειες, γίνεται έγκριση και υλοποίηση έργων. Για παράδειγμα, το έργο διαχείρισης αποβλήτων της Δυτικής Μακεδονίας στην Κοζάνη (ΣΔΙΤ) υλοποιήθηκε σε λιγότερο από ένα έτος και λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία» επισημαίνει, ενώ αναφέρεται και στις ΣΔΙΤ που προχωρούν σε Ηπειρο, Σέρρες, Πελοπόννησο και Ηλεία. Στον τομέα της Διαχείρισης Απορριμμάτων, έχουν υπογραφεί τέσσερα έργα ΣΔΙΤ. Εκείνο της Δυτικής Μακεδονίας είναι σε πλήρη λειτουργία, τα αντίστοιχα Σερρών και Ηπείρου βρίσκονται στα τελευταία στάδια της κατασκευής τους και το ΣΔΙΤ της Πελοποννήσου – ύστερα από καθυστερήσεις μιας επταετίας – τελικά υπογράφηκε και αναμένεται άμεσα η έναρξη της κατασκευής. Σχετικά με το έργο Διαχείρισης Απορριμμάτων της Ηλείας, αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Ελεγκτικό Συνέδριο για προσυμβατικό έλεγχο και αναμένεται σύντομα η υπογραφή του. Συνολικά, όπως ανέφερε και ο Ειδικός Γραμματέας ΣΔΙΤ κ. Νίκος Μαντζούφας, απαντώντας πρόσφατα σε κοινοβουλευτική ερώτηση, πρόκειται για έργα συνολικού κόστους επένδυσης περί τα 326 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων οι πόροι του ΕΣΠΑ ανέρχονται σε 118 εκατ. ευρώ, οι πόροι από το χρηματοδοτικό εργαλείο JESSICA σε 13 εκατ. ευρώ και οι ιδιωτικοί πόροι των αναδόχων σε 195 εκατ. ευρώ. Στις 14 Νοεμβρίου 2018 εγκρίθηκε από τη Διυπουργική Επιτροπή ΣΔΙΤ και η μελέτη για το ΣΔΙΤ Απορριμμάτων Ρόδου, μια επένδυση 44 εκατ. ευρώ, με μεικτή χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους ύψους 18,5 εκατ. ευρώ και ιδιωτικά κονδύλια. Η συγκεκριμένη έγκριση έχει ιδιαίτερη πολιτική σημασία, καθώς πρόκειται για το πρώτο ΣΔΙΤ το οποίο εγκρίνεται από την κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ. Ωστόσο, αξίζει να σημειωθεί ότι ο διαγωνισμός για το έργο ΣΔΙΤ στην Αλεξανδρούπολη, ο οποίος είχε προκηρυχθεί το 2013, ακυρώθηκε από τη σημερινή κυβέρνηση για να επαναπροκηρυχθεί ως δημόσιο έργο μια μονάδα διαχείρισης απορριμμάτων μικρότερης δυναμικότητας, με κρατικές δαπάνες 20 εκατ. ευρώ, το οποίο ακόμη δεν έχει προχωρήσει. Αντιστοίχως, και το ΣΔΙΤ Κέρκυρας είχε ακυρωθεί, μετά τις ανακοινώσεις το 2015 της τότε πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Παναγιώτης Λαφαζάνης– Γιάννης Τσιρώνης) περί κατάργησης των ΣΔΙΤ στα απορρίμματα. Αργοπορημένες αναθεωρήσεις Σύμφωνα με στέλεχος της Ειδικής Υπηρεσίας Διαχείρισης του ΕΠ – ΥΜΕΠΕΡΑΑ, βρίσκονται υπό αξιολόγηση πράξεις με προϋπολογισμό άνω των 300 εκατ. ευρώ και εκτιμάται ότι έργα 200 εκατ. ευρώ θα ενταχθούν έως την ερχόμενη άνοιξη. Όπως εξηγεί, η καθυστέρηση των εντάξεων οφείλεται στις αργοπορημένες αναθεωρήσεις του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) καθώς και των Περιφερειακών Σχεδίων Διαχείρισης Αποβλήτων (ΠΕΣΔΑ), τα οποία τελικά ολοκληρώθηκαν προ διετίας. Ως εκ τούτου, τα προς χρηματοδότηση έργα, τα οποία έπρεπε να προσαρμοστούν αναλόγως στον νέο σχεδιασμό, χαρακτηρίζονται από μεγάλο βαθμό ανωριμότητας. Για την ώρα αναμένεται η ωρίμαση κρίσιμων έργων, όπως της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων του ανατολικού τομέα της Κεντρικής Μακεδονίας ή της… πολύπαθης Κέρκυρας. Πάντως, όπως αναφέρει η προϊσταμένη της ειδικής υπηρεσίας του ΥΜΕΠΕΡΑΑ κυρία Ζωή Παπασιώπη (σε διαβιβαστικό έγγραφο του υπουργείου Οικονομικών προς τη Βουλή), ο χρόνος ο οποίος απομένει για την ολοκλήρωση των έργων διαχείρισης στερεών αποβλήτων που εντάχθηκαν αλλά και εκείνων που αναμένεται να ενταχθούν στο πλαίσιο υφιστάμενων και νέων προκλήσεων είναι περίπου τέσσερα έτη (με το περιθώριο των δύο ετών που δίνεται σε όλα τα κράτη-μέλη) και μπορεί να είναι επαρκής για την αξιοποίηση των διατιθέμενων πόρων.