Η Ελλάδα, παραδοσιακά, είναι χώρα «εξωστρεφής». Σ’ αυτό συνέβαλαν η γεωγραφική της θέση, ο φιλοδυτικός της προσανατολισμός, αλλά και το γεγονός ότι δεν είναι χώρα αυτάρκης ώστε να «αντέχει» στην απομόνωση. Ωστόσο, η έλλειψη ηγεσιών με ευρωπαϊκό όραμα στο εξωτερικό έπληξε τη βασική αρχή της αλληλεγγύης με αποτέλεσμα να υπερτερεί το εθνικό συμφέρον του συλλογικού. Ταυτόχρονα, οι χώρες - μέλη αφέθηκαν χωρίς ενιαία πολιτική ανάπτυξης, με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της καθεμιάς, όπως π.χ. ο τουρισμός και η αγροτική πολιτική για την Ελλάδα. ΟΤΑΝ ΓΙΑ ΟΛΑ ΦΤΑΙΕΙ ΠΑΝΤΑ Ο «ΔΙΑΙΤΗΤΗΣ» Φυσικά, κανείς δεν αμφισβητεί τις ευθύνες και της Ελλάδας για το σημερινό οικονομικό κατάντημά της. Είναι όμως χαρακτηριστικό ημών των Ελλήνων να επιρρίπτουμε πάντα τις ευθύνες στο διαιτητή όταν χάνει η ομάδα μας. Και το χειρότερο είναι ότι το κάνουμε, όχι μόνο αν είμαστε απλοί οπαδοί, αλλά ακόμα και όταν, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, συμμετέχουμε στη διοίκηση της ομάδας! Προφανώς, γιατί κανείς μας δεν θέλει να παραδεχθεί το μερίδιο των δικών του ευθυνών. Αναλωνόμαστε, απλά, στην άσκηση κριτικής σε ό,τι κινείται, έστω και αν κινείται με ελλείψεις. Ισως, γιατί θα διευκόλυνε τη δική μας κριτική διάθεση, αν δεν κινείτο καθόλου. Ίσως, επίσης, επειδή, απλούστατα,  η άσκηση της οποιασδήποτε κριτικής εχει - κακώς - ταυτιστεί με την αμφισβήτηση. ΟΤΑΝ Ο ΑΜΦΙΣΒΗΤΙΑΣ ΤΥΧΑΙΝΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ Στην πολιτική η αμφισβήτηση αποτελεί, πλέον, συνήθη πρακτική διότι όσοι επιδίδονται σε αυτήν θεωρούν ότι εξασφαλίζουν επικοινωνιακά οφέλη. Στον τουρισμό, όμως, αυτή η τακτική είναι άκρως επικίνδυνη όταν λαμβάνει δημόσιο χαρακτήρα. Κι αυτό, γιατί η οιαδήποτε αναπαραγωγή της κινδυνεύει να ακυρώσει ή - τουλάχιστον - να πλήξει την εικόνα που με τόσο κόπο, στη σημερινή εποχή του άκρατου ανταγωνισμού, οικοδομεί κάθε προορισμός είτε αυτός είναι τοπικός είτε εθνικός. Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι πρέπει να επιβληθεί σιγή σε όσους έχουν μια άλλη άποψη. Είναι, όμως, στο χέρι κάθε αμφισβητία-κριτικού να προσμετρήσει τις συνέπειες της δημοσιοποίησής της. Εκτός, αν ο στόχος είναι απλά η δημιουργία εντυπώσεων και η ικανοποίηση κάθε ενδόμυχης ναρκισσιστικής διάθεσης.  ΟΤΑΝ Η ΚΑΜΗΛΑ ΔΕΝ ΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ ΚΑΜΠΟΥΡΑ ΤΗΣ  Ο Τουρισμός ήταν και παραμένει η βασική - αν όχι η μόνη - ελπίδα ανάκαμψης της χώρας μας. Όσοι ενστερνίζονται τη σημασία του, λοιπόν, οφείλουν να παραμερήσουν αντιπαλότητες που έχουν ως σημείο εκκίνησης άλλες αφετηρίες, πέρα απο την ίδια την τουριστική πολιτική που ασκείται από κάθε τόπο. Οφείλουν, επίσης, να αναλογιστούν ότι αν το κίνητρο της αμφισβήτησης είναι, πράγματι, η αγάπη και η αγωνία για τον τόπο τους, θα πρέπει και η δική τους καθημερινή συμπεριφορά να μην πληγώνει τον ίδιο τον τόπο για τον οποίο κόπτονται. Γιατί ο τόπος πληγώνεται και απο κάθε παραβατική συμπεριφορά που έχει να κάνει είτε με πολεοδομικές αυθαιρεσίες είτε με εισφοροδιαφυγή είτε με ο,τιδήποτε αντιβαίνει  στην προστασία του περιβάλλοντος, όταν αυτό το ίδιο το περιβάλλον αποτελεί σημαντικό μέρος του τουριστικού προϊόντος. Πριν, λοιπόν, επιδοθούμε στο αγαπημένο, για πολλούς απο εμάς,  "σπόρ" της αμφισβήτησης, καλό θα είναι να μετρήσουμε το βαθμό της δικής μας - όχι στα λόγια, αλλά στα έργα - συνεισφοράς στην υπόθεση της τουριστικής ανάπτυξης. ΟΤΑΝ «ΕΠΙΠΛΕΟΥΝ» ΜΟΝΟ ΟΙ ΦΕΛΛΟΙ Η αλήθεια είναι, για να επανέλθω στην αρχή αυτού του σημειώματός μου, ότι εμείς οι Ελληνες ως κάτοικοι μιας εξωστρεφούς χώρας, διακρινόμαστε και εμείς οι ίδιοι για την εξωστρέφεια του χαρακτήρα μας. Και τείνουμε, κάθε φορά, να "διαφημίζουμε" τα ελλατώματά μας, "θάβοντας" κάθε προτέρημα που μπορεί να εχει η ίδια η φυλή μας. Τόσο στα Μέσα Ενημέρωσης όσο και στη διαπροσωπική επικοινωνία η καλή είδηση παύει να είναι είδηση. Είδηση είναι μόνο η κακή είδηση, το κουτσομπολιό, η ανεπιβεβαίωτη φήμη, η συκοφάντηση, η αμφισβήτηση έργων και προθέσεων, η διαπλοκή, η συνομωσιολογία, ο μηδενισμός. Και, βέβαια, είναι ευήκοη, όταν απο αυτήν εξαιρείται ή αυτοεξαιρείται κάθε ένας που την αναπαράγει. Γιατί δεν τον αφορά. Γιατί αφορά τον "διαιτητή", όχι την ομάδα. Γιατί ο ίδιος αποτελεί την εξαίρεση. Είναι η "φωτεινή εξαίρεση". Είναι το παράδειγμα της "σοφίας" και της "γνώσης", έστω και αν απο το γνωστικό αντικείμενο που διαλαλεί οτι κατέχει έχει αποβληθεί στο παρελθόν είτε ως απροσάρμοστος είτε λογω αμφισβητούμενης απόδοσης. Η προϋπηρεσία μετράει. Η ιστορία, όχι, ανεξάρτητα αν σε ενα μικρό τόπο, η ιστορία του καθενός επισκιάζει όλα τα άλλα. ΟΤΑΝ Η ΑΓΑΠΗ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ ΕΡΩΤΑΣ Στόχος του σημειώματός μου αυτού δεν είναι να ψέξω συμπεριφορές, αλλά να τις αναδείξω στη διάσταση που ο ίδιος πιστεύω ότι αρμόζουν. Γι’ αυτό και προσπάθησα να το γράψω με εποικοδομητική διάθεση, χωρίς να αυτοεξαιρούμαι ώστε να κινδυνεύσω να καταντήσω και εγώ ένας ακόμη κριτής που εχει πείσει τον εαυτό του οτι γνωρίζει τα πάντα ώστε να αμφισβητεί και τα πάντα! Ούτε έχω τη φιλοδοξία να συνετίσω κανένα, γιατί, απλά, ούτε την ικανότητα αυτή διαθέτω αλλά ούτε και την πρόθεση έχω. Προσωπικά, επιθυμώ να είμαι μέρος ενός συνόλου που υπηρετεί ένα τομέα, όπως ο Τουρισμός, που απαιτεί συλλογικότητα στην έμπνευση, με διάθεση συνεργασίας, με σεβασμό στη διαφορετική άποψη. Οι στείρες αντιπαλότητες δεν υπηρετούν τον κοινό στόχο. Αντίθετα, τον υπονομεύουν. Και θεωρώ ολέθριο λάθος να πριονίζω το κλαδί πάνω στο οποίο κάθομαι, όταν μάλιστα, μαζί με μένα κάθονται και άλλοι. Όλοι όσοι υπηρετούμε τον Τουρισμό συνδεόμαστε με την ίδια αγάπη γι’ αυτόν τον τομέα που - το τονίζω και πάλι - αποτελεί ελπίδα και προσδοκία εξόδου από την ύφεση. Γι’ αυτό, όπως είπε και ο Antoine de Saint-Exupery, «H αγάπη δεν αφορά δύο ανθρώπους που κοιτούν ο ένας τον άλλο, αλλά δύο ανθρώπους που μαζί κοιτούν προς την ίδια κατεύθυνση». Σ’ αυτήν την κατεύθυνση οφείλουμε, κατά τη γνώμη μου, να κινούμαστε όλοι. Έστω και ανάμεσα σε εξαιρέσεις που ακόμα και με αυτές οφείλουμε, όχι μόνο να συνυπάρχουμε αλλά και να τις περιβάλουμε με κατανόηση και καλοπροαίρετη διάθεση. Σ’ αυτές τις λίγες, τις ελάχιστες εξαιρέσεις, που επέλεξαν ένα διαφορετικό δρόμο στο πεδίο του ανταγωνισμού και που και εκείνες πρέπει να εθιστούν στην αναγκαστική συνύπαρξη με εμάς τους υπόλοιπους,  αφιερώνω τη ρήση του Νίτσε: «Έρωτας είναι η ολοκληρωτική ένωση δύο υπάρξεων καταδικασμένων να είναι αιώνια ξένες». (*) Ο κ.Νότης Μαρτάκης είναι Πρόεδρος της mtc group consulting