Ήταν μια καλή ευκαιρία να επικοινωνήσω για μια ακόμη φορά με νέους ανθρώπους για ένα κοινωνικό αλλά στην ουσία πνευματικό ζήτημα που κάθε τόσο το συναντούμε.

Η συζήτηση μας είχε ως προϋπόθεση τον άνθρωπο που είτε αναζητεί τον Θεό, είτε ήδη πιστεύει συνειδητά - βιωματικά σε Αυτόν. Μόνο τότε η έννοια της αυτοδιάθεσης μπορεί να ερμηνευθεί και να κατανοηθεί θεολογικά ως ακόμα ίσως μια μορφή «αίρεσης»· διαφορετικά παραμένει μια κοινωνική ή φιλοσοφική ιδεολογία, χωρίς αναφορά στη σωτηριολογική διάσταση της ζωής.

 

Η έννοια της αυτοδιάθεσης έχει καταστεί κεντρικό αίτημα της νεωτερικής κοινωνίας. Προβάλλεται ως δικαίωμα του ανθρώπου να αποφασίζει ελεύθερα για το σώμα του, τη ζωή του, την ταυτότητά του και τις επιλογές του. Σε πρώτη ματιά, αυτό μοιάζει με κατάκτηση ελευθερίας. Ωστόσο, αν ιδωθεί βαθύτερα, εκφράζει μια νέα μορφή πνευματικής πλάνης: την αυτονόμηση του ανθρώπου από τον Θεό, η οποία διαμορφώνει όχι μόνο το άτομο, αλλά και την κοινωνία.

 

Η Εκκλησία, χωρίς να απορρίπτει την ελευθερία του προσώπου, υπενθυμίζει ότι η αυθεντική ελευθερία δεν είναι αυτοαναφορικότητα, αλλά κοινωνία με τον Δημιουργό. Όπως διδάσκει ο Απόστολος Παύλος: «Ὅπου δὲ τὸ Πνεῦμα Κυρίου, ἐκεῖ ἐλευθερία» (Β΄ Κορ. 3,17) [1].

 

 

 

Η αυτοδιάθεση συνδέεται με την ιστορική πορεία της νεωτερικότητας, όπου ο άνθρωπος ανακηρύσσεται απόλυτο μέτρο του εαυτού του. Το σύνθημα «εγώ αποφασίζω» διαπερνά σχεδόν κάθε πεδίο:

 

στη βιοηθική (διακοπή ζωής, ευθανασία, γενετική επιλογή),

 

στο φύλο και στην ταυτότητα,

 

στην οικογένεια και στις κοινωνικές σχέσεις.

 

Αυτή η ατομικιστική προσέγγιση, ενώ υπόσχεται ελευθερία, συχνά οδηγεί σε κοινωνική απομόνωση. Ο άνθρωπος παύει να βιώνεται ως πρόσωπο σε σχέση και μετατρέπεται σε άτομο που διεκδικεί ανεξάρτητα δικαιώματα. Έτσι, αποδυναμώνεται ο κοινός ιστός της κοινωνίας που παραδοσιακά στηρίζεται στην αλληλεγγύη, στη θυσία και στη συνύπαρξη.

 

 

Η Αγία Γραφή παρουσιάζει την πρώτη μορφή «αυτοδιάθεσης» στην πτώση του Αδάμ και της Εύας: «ἔσεσθε ὡς θεοί» (Γεν. 3,5) [2]. Η επιθυμία για πλήρη αυτονομία από τον Θεό οδήγησε στην αλλοτρίωση και όχι στη θέωση.

 

Ο Χριστός, αντιθέτως, δείχνει τον δρόμο της αληθινής ελευθερίας, που είναι η αγάπη και η σχέση με τον Πατέρα: «Ὁ Υἱὸς οὐ δύναται ποιεῖν ἀφ’ ἑαυτοῦ οὐδέν» (Ιω. 5,19) [3]. Η ελευθερία δεν είναι απομόνωση, αλλά κοινωνία.

 

Η «αίρεση» της αυτοδιάθεσης όπως τους την χαρακτήρισα  , επομένως, δεν έγκειται στο ότι ο άνθρωπος επιθυμεί να ζει ελεύθερα, αλλά στο ότι θεωρεί ότι μπορεί να το κάνει χωρίς τον Θεό. Όμως η Αγία Γραφή ξεκαθαρίζει: «ἐγώ εἰμι ἡ ἄμπελος, ὑμεῖς τὰ κλήματα· ὁ μένων ἐν ἐμοί, κἀγὼ ἐν αὐτῷ, οὗτος φέρει καρπὸν πολύν· ὅτι χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» (Ιω. 15,5) [4].

 

 

Η Εκκλησία καλείται σήμερα να αντιμετωπίσει το φαινόμενο μέσα από το πνευματικό πρίσμα και μαρτυρία αγάπης. Ο άνθρωπος που αναζητεί την αυτοδιάθεση δεν είναι εχθρός, αλλά πρόσωπο που διψά για αλήθεια και νόημα και όχι απλά να προκαλεί εντυπώσεις.

Η ποιμαντική απάντηση δεν είναι ο έλεγχος, αλλά η πρόσκληση σε μια διαφορετική εμπειρία ελευθερίας: τη μετοχή στη ζωή του Χριστού.

 

Ο Χριστός δεν υπόσχεται απλώς δικαιώματα, αλλά πληρότητα: «ἐγώ ἦλθον ἵνα ζωήν ἔχωσι, καὶ περισσὸν ἔχωσιν» (Ιω. 10,10) [5]. Η αληθινή αυτοδιάθεση είναι να εμπιστευθεί κανείς τη ζωή του στον Θεό, να μάθει να αγαπά, να θυσιάζεται, να ζει για τον άλλον.

 

 

Η Αγία μας Εκκλησία προτείνει έναν άλλο δρόμο: όχι την κατάργηση της ανθρώπινης βούλησης, αλλά τη μεταμόρφωσή της σε κοινωνία με το θείο θέλημα. Ο Χριστός, στην πιο δύσκολη στιγμή της Γεθσημανής, προσεύχεται: «πλὴν μὴ τὸ θέλημά μου, ἀλλὰ τὸ σὸν γενέσθω» (Λουκ. 22,42) [6]. Αυτή είναι η κορυφαία πράξη ελευθερίας: να εμπιστεύεσαι το θέλημα του Πατέρα, όχι ως περιορισμό, αλλά ως πηγή ζωής.

 

 

 

Όταν η συζήτηση μας ολοκληρώθηκε, αποχαιρετιστήκαμε, προσφέροντας τους από μια μικρή ευλογία από τη θαυματουργό εικόνα της Παναγίας της επονομαζόμενης «των Κτητόρων».

Αντιλήφθηκα όμως πως περίμεναν από εμένα να ακούσουν  μία ορθή κοφτή άλλη απάντηση.

Προσπάθησα όμως ως ώφειλα να τους μεταφέρω την αγωνία και την αγάπη της μητέρας Εκκλησίας.

 

Η αυτοδιάθεση λοιπόν  ως «αίρεση»,

της εποχής μας, δεν είναι μια ιδεολογία που πρέπει να καταπολεμηθεί με αντιπαλότητα, αλλά ένα πνευματικό σύμπτωμα που χρειάζεται θεραπεία.

 Ο άνθρωπος που επιθυμεί να είναι αυτεξούσιος, στην πραγματικότητα αναζητεί τον Θεό, έστω και ασυνείδητα.

 

Η Εκκλησία καλείται να φανερώσει ότι η αληθινή ελευθερία δεν είναι απομόνωση, αλλά σχέση. Ότι η ζωή δεν είναι ιδιοκτησία, αλλά δώρο. Ότι η πληρότητα δεν βρίσκεται στην αυτοδιάθεση, αλλά στη θεοδιάθεση. Και τότε η κοινωνία θα βρει τον αληθινό της προσανατολισμό, μέσα από την αγάπη που «οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς» (Α΄ Κορ. 13,5) [7].

 

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~