«Καὶ ἐφοβήθη Ἀδὰμ... καὶ ἐκρύβη» (Γεν. 3,10)

 

 

Πρόσφατα σε ένα άρθρο γινόταν αναφορά για:  Το μετα-ανθρώπινο ον: μια σύζευξη τεχνολογίας, βιολογίας και πληροφορικής, που στοχεύει — υποτίθεται — στη νίκη επί του γήρατος και του θανάτου. Ο σύγχρονος άνθρωπος φαντάζεται έναν εαυτό ελευθερωμένο από τα όρια της φύσης, από τις φθορές του σώματος, ακόμη και από την ανάγκη του θανάτου. Η μακροζωία, η επέκταση της συνείδησης σε υπολογιστικά δίκτυα, η λεγόμενη «αθανασία μέσω της τεχνητής νοημοσύνης» γίνονται στόχοι ζωής. Τι λέει όμως η Ορθόδοξη Παράδοση;

 

 

 

Κατ’ αρχάς, ο άνθρωπος δεν είναι ένα βιολογικό ον το οποίο μπορεί να αναβαθμίζεται σαν «λογισμικό» ή να μεταφορτώνει τον εγκέφαλό του σε μηχανικά υποσυστήματα. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη ανθρωπολογία, ο άνθρωπος είναι εικόνα Θεού (Γεν. 1,27), δηλαδή ένα πρόσωπο δημιουργημένο με αναφορική σχέση προς τον Δημιουργό του. Η συνείδηση δεν είναι προϊόν υλικών επεξεργαστών, αλλά αντανάκλαση του πνευματικού χαρακτήρα του ανθρώπου, ως θεοειδές ον.¹

 

 

Ο λεγόμενος «μετα-άνθρωπος» οραματίζεται την υπέρβαση του θανάτου μέσω της επιστήμης. Αυτό όμως δεν είναι νέο. Είναι επανάληψη του αρχέγονου πειρασμού: «ἔσεσθε ὡς θεοί» (Γεν. 3,5). Η υπόσχεση του διαβόλου προς τον άνθρωπο ήταν η αυτο-θέωση χωρίς τον Θεό. Το σημερινό transhumanism, ή μεταανθρωπισμός, δεν είναι παρά μία νέα εκδοχή της παλαιάς αίρεσης του γνωστικισμού: ότι η σωτηρία είναι ζήτημα γνώσης, πληροφορίας, βιοτεχνολογικής παρέμβασης.²

 

 

 

Η Ορθόδοξη Θεολογία δεν βλέπει τον θάνατο ως απόλυτο κακό, αλλά ως οδό μετάνοιας. Μετά την πτώση, ο θάνατος εισήχθη από φιλανθρωπία Θεού (Ισαάκ ο Σύρος), ως όριο στη φθορά και ενδεχόμενο αποκατάστασης.³

Να θυμηθούμε τον λόγο του Αγίου Μαξίμου: «Οὐκ ἔτεμεν ὁ Θεὸς τὸ ζῆν, ἀλλὰ τὸ ἁμαρτάνειν».⁴

 

 

 

Η αληθινή αθανασία δεν είναι η τεχνητή διατήρηση του εγκεφάλου, ούτε η συγχώνευση με μηχανικά συστήματα. Είναι η κοινωνία ζωής με τον Αναστάντα Χριστό. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η Ανάσταση του Χριστού δεν εξαγγέλλει μια τεχνολογική νίκη, αλλά τη λύτρωση από τον θάνατο ως υπαρξιακή πραγματικότητα.⁵

 

 

 

Ο Χριστιανισμός δεν αρνείται την πρόοδο, αλλά την υποτάσσει στην αληθινή σωτηρία. Το αιώνιο μέλλον του ανθρώπου δεν είναι η μηχανική του επιβίωση, αλλά η κοινωνία αγάπης με τον Θεό. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος λέγει: «Θεὸς γέγονας διὰ τῆς κοινωνίας τοῦ Θεοῦ».⁶

 

 

 

Η λαχτάρα για αθανασία είναι θεόσδοτη, αλλά η μέθοδος είναι κρίσιμη. Ο δρόμος της εν Χριστώ ζωής διέρχεται από το σταυρικό φρόνημα, όχι από μικροτσίπ, νανοσωματίδια ή αποθήκευση συνείδησης. Ο μετα-άνθρωπος ως πρόταγμα αποθεώνει το δημιούργημα, αλλά αρνείται τον Δημιουργό. Η Ορθοδοξία καλεί όχι σε μετα-άνθρωπο, αλλά σε θεανθρώπινη υπέρβαση, όπου ο άνθρωπος θεοποιείται διά χάριτος.

 

 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

 

 

1. Ιω. Δαμασκηνού, Έκδοσις ακριβής της Ορθοδόξου Πίστεως, PG 94, 832.

 

2. Florovsky, G., Aspects of Church History, vol. I, σ. 178–181.

 

3. Ισαάκ του Σύρου, Λόγοι Ασκητικοί, Λόγος 27.

 

4. Αγ. Μάξιμος Ομολογητής, Προς Θαλάσσιον, PG 90, 396C.

 

5. Ιω. Χρυσοστόμου, Κατήχηση Πασχαλινή, PG 59, 723.

 

6. Αγ. Γρηγόριος ο Θεολόγος, Λόγος 39, Εις το Άγιον Πάσχα, PG 36, 345.