Η “Δευτέρα Παρουσία” του Τσόκλη στο φουαγιέ του Μεγάρου
Ο πίνακας του Κώστα Τσόκλη «Δευτέρα Παρουσία» θα εκτίθεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2025-02-20 08:40:33
Ο Κώστας Τσόκλης είναι ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες εικαστικούς, με διεθνή αναγνώριση και πλούσιο καλλιτεχνικό έργο. Ανήκει στη γενιά των καλλιτεχνών που ανανέωσαν τη σύγχρονη ελληνική τέχνη, φέρνοντας σε διάλογο τη ζωγραφική, τη γλυπτική και τις οπτικοακουστικές εγκαταστάσεις.
Όπως και πολλοί Έλληνες ζωγράφοι της γενιάς του, ο Κώστας Τσόκλης ήρθε σε επαφή με τις μοντέρνες τάσεις της ευρωπαϊκής τέχνης, τις οποίες κατόρθωσε να αφομοιώσει και να επανερμηνεύσει μέσα από τη δική του εικαστική γλώσσα. Ξεχώρισε από νωρίς για τη μοναδική του ικανότητα να αξιοποιεί τις δυνατότητες της ζωγραφικής, δημιουργώντας εικόνες που κινούνται στα όρια της ψευδαίσθησης, τις οποίες συνδύαζε με διαφορετικά υλικά, αντικείμενα και τεχνικές, όπως το σχέδιο, τις κατασκευές, τη φωτογραφία, και αργότερα το βίντεο και τις εγκαταστάσεις.
Στην ώριμη φάση του έργου του, ανέπτυξε τη λεγόμενη «ζωντανή ζωγραφική», όπου η ζωγραφική εικόνα αποκτά κίνηση και βάθος μέσα από την προβολή βίντεο πάνω της. Στη συνέχεια, δημιούργησε πολυμεσικές εγκαταστάσεις με πολλαπλές οθόνες, ηχητικά και φωτιστικά εφέ, όπου ο πραγματικός και ο εικαστικός χώρος συμπλέκονται, σχηματίζοντας μια θεατρική αφήγηση. Τα θέματά του ποικίλλουν, καθώς άλλοτε εμπνέεται από σύγχρονες κοινωνικές ανησυχίες και βιώματα, και άλλοτε από διαχρονικές αξίες της τέχνης, την αρχαία μυθολογία και πολιτισμικά αρχέτυπα.
Η εκθεσιακή του δραστηριότητα είναι εκτεταμένη, με πάνω από εκατό ατομικές εκθέσεις και πολλές συμμετοχές σε σημαντικές διεθνείς διοργανώσεις. Το 1986 εκπροσώπησε την Ελλάδα (μαζί με τον Χρόνη Καρά) στη Μπιενάλε της Βενετίας, ενώ συμμετείχε επίσης στις Μπιενάλε του Παρισιού (1963, 1965), του Σάο Πάολο (1965) και στη Documenta του Κάσελ (1975). Το 2001, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης φιλοξένησε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου του, αναδεικνύοντας τη διαχρονική αξία και την πρωτοποριακή φύση της καλλιτεχνικής του πορείας.
Η Δευτέρα Παρουσία
Το έργο του «Δευτέρα Παρουσία» (2023) είναι ένα εντυπωσιακό δείγμα αυτής της καλλιτεχνικής πορείας. Πρόκειται για μια μεγάλων διαστάσεων σύνθεση που παρουσιάστηκε στις 18 Φεβρουαρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και θα εκτίθεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα στο Φουαγιέ της Αίθουσας Αλεξάνδρα Τριάντη, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό. Η έκθεση πραγματοποιείται χάρη στην ευγενική παραχώρηση του Μουσείου Κώστα Τσόκλη στην Τήνο και της ARTION Galleries.
Το έργο εντυπωσιάζει με τη δύναμη και το βάθος του γι΄αυτό και αξίζει να προσεγγίσει κανείς τη «Δευτέρα Παρουσία» από διαφορετικές οπτικές. Είναι μια σύνθεση που προκαλεί ερωτήματα: αποτελεί μια προοικονομία του τέλους του κόσμου ή μια ονειροπόληση ενός εσχατολογικού παραδείσου; Ταυτόχρονα, κινείται σε έναν διάχυτο μετεωρισμό, μια αίσθηση αιώρησης ανάμεσα στο ορατό και το αόρατο, συνομιλώντας με εμβληματικά έργα της Ιστορίας της Τέχνης και κείμενα που άγγιξαν το ζήτημα της ύστατης κρίσης.
Περισσότερο από μια εικαστική πρόταση, η «Δευτέρα Παρουσία» είναι ένας σύγχρονος διαλογισμός πάνω στην ανθρώπινη μοίρα, τις αγωνίες για το μέλλον και τη διαρκή αναζήτηση του ιερού μέσα στο εφήμερο. Μέσα από το μέγεθος, τη σύνθεση και τη δύναμη των συμβολισμών της, η εγκατάσταση προσκαλεί τον θεατή να αναρωτηθεί όχι μόνο για το ίδιο το έργο, αλλά και για τον ρόλο της τέχνης ως μέσο ενδοσκόπησης και συλλογικού προβληματισμού.
Σημειώστε πως δεν είναι η πρώτη φορά που έργο του Τσόκλη “συνομιλεί” με δημόσιο χώρο. Μια μεγάλη εγκατάστασή του βρίσκεται στον Σταθμό του Μετρό ‘Εθνική Άμυνα’ της Αθήνας. Εκεί, τα δώδεκα μεταλλικά δέντρα του Κώστα Τσόκλη αντανακλώνται στον απέναντι καθρέφτη και πολλαπλασιάζονταιδίνοντας την εντύπωση ενός δάσους – γι’ αυτό και η εγκατάσταση ονομάζεται «Υπόγειο Πάρκο» – ένα απλό αλλά όμορφο στην σύλληψή του έργο.
Η εκδήλωση για τον Κώστα Τσόκλη στο Μέγαρο
Την εκδήλωση προλόγισαν ο πρόεδρος ΔΣ του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών Νίκος Πιμπλής, η σύμβουλος εικαστικών τεχνών του Μεγάρου Άννα Καφέτση, και ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
Στην ομιλία του, ο Νίκος Πιμπλής αναφέρθηκε στη φυσική συνέχεια της πορείας του Κώστα Τσόκλη, η οποία άρχισε το 2013 με την προβολή της ταινίας του για την έκθεσή του στη Σπιναλόγκα και συνεχίστηκε το 2015 με τη μεγάλη έκθεση-αφιέρωμα στα 85 του χρόνια «Στοιχεία δημιουργίας πιθανών αριστουργημάτων» που περιλάμβανε 85 νέα έργα, καθώς και με την περφόρμανς «Τsoclis, Eμείς», το 2018, στο πλαίσιο Athens Digital Arts Festival. Ευχαρίστησε τον καλλιτέχνη για την ευγενική παραχώρηση του έργου, μέσω της οποίας δίνεται η ευκαιρία σε όλους τους επισκέπτες του Μεγάρου να συνδιαλεχθούν με τη «Δευτέρα Παρουσία».
Η Άννα Καφέτση υπογράμμισε την επιλογή του Κώστα Τσόκλη να παρουσιάσει το έργο του σε έναν από τους δημόσιους χώρους του Μεγάρου και μίλησε για το κρυμμένο μυστικό της αλληγορίας του έργου. Ένα έργο που μας καλεί να στοχαστούμε από μια μοναχική θέση και να αναρωτηθούμε αν το έργο αφορά το τέλος του κόσμου, αν είναι μια ονειροπόληση ενός εσχατολογικού παραδείσου και ταυτόχρονα ένας διάχυτος μετεωρισμός που φέρνει στο νου σχέσεις με κείμενα, όπως η «Αποκάλυψη» του Ιωάννη, και κορυφαία έργα από την Ιστορία της Τέχνης, όπως το φρέσκο «Η τελική κρίση» του Μικελάντζελο στην Καπέλα Σιστίνα, αλλά και το ομότιτλα έργα του Ιερώνυμου Μπος και του Καντίνσκυ στις αρχές του 20ού αιώνα.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο Κώστας Τσόκλης: «Αισθάνθηκα καλά, αισθάνθηκα ότι πράγματι μπορώ να έχω μια επαφή μαζί σας. Κάθε μέρα, αμφιβάλλω αν αυτό που κάνω είναι χρήσιμο, αν είναι άξιο λόγου. Αν μπορεί να με φέρει πάλι σε επαφή με τον κόσμο, τον οποίο άλλες φορές δεν κατάλαβα, και άλλες φορές τον επιθύμησα τόσο πολύ, που μόνο με τη σκέψη αισθάνομαι τραυματισμένος. Μου λείπουν οι άνθρωποι. Αλλά όχι, δεν τα λέω καλά. Δεν μου λείπουν οι άνθρωποι. Ο Άνθρωπος λείπει».