Η Σκιάθος έφτασε να ανταγωνίζεται ευθέως νησιά του εξωτερικού και του εσωτερικού σε κρατήσεις καθώς διαθέτει ένα ποιοτικό (…) «τουριστικό προϊόν».

Παράλληλα πολλοί Σκιαθίτες έχουν αναβαθμίσει τη ζωή τους. Ζουν σε καλύτερα σπίτια, σπουδάζουν τα παιδιά τους, πάνε διακοπές το χειμώνα σε χειμερινά θέρετρα ή θερινά του νοτίου ημισφαιρίου. Ταυτόχρονα όμως δάσκαλοι, καθηγητές, αστυνομικοί και άλλοι εργαζόμενοι κυρίως στο νησί, θα θυμούνται τις τελευταίες χρονιές επειδή δεν μπορούσαν να βρουν «μόνιμο» σπίτι να κατοικήσουν.

Σαφέστατα το οικονομικό μοντέλο της Σκιάθου είναι βασισμένο σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό, ο οποίος ταυτόχρονα αποτελεί την ιερή αγελάδα κάθε δημόσιας συζήτησης στο νησί, και οποιαδήποτε αμφισβήτησή του μπορεί να αποτελεί… προδοσία.

Έτσι, κανένας δεν συζητάει πια το μήπως αυτή η κατεύθυνση δεν είναι οικονομικά σωστή και κοινωνικά επωφελής και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Συνήθως η συζήτηση περιορίζεται στο πώς θα μπορέσει να μεγαλώσει όλο και περισσότερο η τουριστική ανάπτυξη του νησιού ή για το είδος των τουριστών που θέλουμε να προσελκύσουμε. Άντε και λίγο για τη διατήρηση των πολιτισμικών χαρακτηριστικών του νησιού. Κανένας όμως δεν τολμάει να αναρωτηθεί, τουλάχιστον δημόσια, αν είναι στ’ αλήθεια βιώσιμο μοντέλο το να αποτελεί ο τουρισμός το μονόδρομο ανάπτυξης ενός ολόκληρου νησιού.

Και άραγε με τι κόστος;

Ήδη υπάρχει ζημιά για το περιβάλλον, ενώ όσο το μοντέλο της ανάπτυξης κι άλλης ανάπτυξης και περισσότερης ανάπτυξης του τουρισμού επικρατεί, θα οδηγήσει σε ολοένα μεγαλύτερη κοινωνική και περιβαλλοντική απορρύθμιση, καθώς αυτά θυσιάζονται στον βωμό της.

Ναι αλλά βγάζουμε λεφτά και ζούμε καλά και καλύτερα, είναι η απάντηση. Σωστά; Η επιστημονική κοινότητα φωνάζει σήμερα για επαναρρύθμιση του τουριστικού μοντέλου προς ένα ολοκληρωμένο σχέδιο οικονομικού και χωρικού σχεδιασμού, με έμφαση στην έξοδο της ανάπτυξης από το μονόδρομο του τουρισμού. Δεν λέει κανένας να μην αναπτυχθεί το νησί, και σίγουρα όχι ο συντάκτης αυτών των σκέψεων. Αντίθετα, χρειάζεται μια πιο ενισχυμένη, πιο πολυποίκιλη οικονομική ανάπτυξη, έξω από αυτόν τον μονόδρομο εκεί που βρίσκονται και νέες βιώσιμες μορφές κοινωνικής ευημερίας.

Με απλά λόγια, αν παραμείνει το νησί στο μονόδρομο του τουρισμού, κινδυνεύουν μαζί με τα άλλα και οι τσέπες, οι οικονομίες των ανθρώπων, κινδυνεύει συνολικά η οικονομία του νησιού. Μια καταιγίδα πέρυσι χτύπησε καμπανάκι, ενώ κάποιο μελλοντικό φαινόμενο από τον κακό μας τον καιρό, μπορεί να σταθεί ικανό να πληγώσει για καιρό ή και για χρόνια βαριά τον τουρισμό. Και τότε τι;

Ναι, είναι μια χαρά οι επιλογές για είδη εναλλακτικού τουρισμού που επικεντρώνονται στην αλλαγή της συμπεριφοράς του τουρίστα. Αλλά πάλι προϋποθέτει να κινείται η Σκιάθος στο μονόδρομο του τουρισμού. Αρκεί αυτό; Είναι ώρα να εξεταστεί ένα στρατηγικό πλάνο αναδιάρθρωσης της τοπικής οικονομίας και κοινωνίας. Ένα πλάνο ποικίλο και συμβατό με τα πολιτισμικά, οικονομικά γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Σκιάθου, καθώς και με τη νέα αφήγηση της καλής ζωής.

Για παράδειγμα θα πρέπει να εκμεταλλευτούμε την κομβική θέση της Σκιάθου σε σχέση με τη Βόρεια Ελλάδα, όχι απλά προσθέτοντας νέους κόμβους ανάπτυξης του τουρισμού, αλλά αξιοποιώντας τον πλούτο του νησιού, την ανταλλαγή σε πόρους, τεχνικές και τρόπους ζωής. Nα επενδύσουμε στην παραγωγή ανανεώσιμης ενέργειας σε μορφές που να είναι κατάλληλες για το γεωγραφικό και νησιωτικό τοπίο της Σκιάθου. Να ενισχύσουμε την εξωστρέφεια των Σκιαθιτών ώστε να επενδύσουν κι έξω από τα οικονομικά όρια του νησιού, και να ενταχθούν σε νέες διαδικασίες χωρικού και οικονομικού σχεδιασμού ώστε να προωθηθεί η κοινωνική καινοτομία και να δυναμώσει η τοπική κοινότητα. Να σχεδιάσουμε βιώσιμες μορφές επιστροφής των νέων στο νησί. Να διασφαλίσουμε την ποιότητα ζωής στους δασκάλους, επαγγελματίες υγείας, δημόσιους λειτουργούς, τεχνικούς.

Ναι, για όλα αυτά τα δύσκολα και αρκετά άλλα ακόμη, χρειάζεται μια σειρά από εξίσου δύσκολα μέτρα και τοπικές πολιτικές που πρέπει η τοπική κοινωνία να αναλάβει. Το πρώτο και κύριο που χρειάζεται είναι ευρεία διαβούλευση. Όλοι οι παράγοντες του νησιού πρέπει να λένε συνεχώς τη γνώμη τους, πολιτικοί, επιχειρηματίες, κάτοικοι, επιστήμονες, φίλοι.

Δεν είναι εύκολα τα παραπάνω. Υπάρχει όμως άλλη επιλογή;