Το κύμα ζέστης που κάλυπτε τον ουρανό ερχόταν σε αντίθεση με την παραδοσιακή χειμωνιάτικη ατμόσφαιρα που αναμένεται αυτήν την εποχή, ωστόσο αυτό δεν αποθάρρυνε τις εκατοντάδες χιλιάδες προσκυνητές που έφθασαν το πρωί του Σαββάτου στην Ιερουσαλήμ. Η μία μετά την άλλη, οι ομάδες των προσκυνητών από κάθε γωνιά του κόσμου, ακολουθώντας τους ξεναγούς τους, κατευθύνονταν προς την Παλιά Πόλη και, διασχίζοντας τα στενά σοκάκια μεταξύ των καταστημάτων, κατέληγαν στον πρόσφατα και εντυπωσιακά ανακαινισμένο Ιερό Ναό του Παναγίου Τάφου. Ορισμένοι περίμεναν για λίγα λεπτά στα πέτρινα σκαλοπάτια που οδηγούν στην εκκλησία, σαν να ήθελαν να συγκεντρώσουν όλα τους τα συναισθήματα προτού εισέλθουν. Μόλις έμπαιναν, περνούσαν τις βαριές ξύλινες και σκαλισμένες πύλες, η πρώτη στάση είναι δεξιά στην είσοδο, στο βράχο που περιβάλλεται από εκατοντάδες αναμμένα κεράκια και λιβανιστήρια, όπου, σύμφωνα με την παράδοση, εναποτέθηκε η σορός του Ιησού, αφού τον κατέβασαν από τον σταυρό. Πιστοί, ντυμένοι σε μια ποικιλία εθνικών στολών και χρωμάτων, σκύβουν, ξαπλώνουν μπρούμυτα στην κρύα πέτρα και την καλύπτουν με δάκρυα και φιλιά προτού τα σκουπίσουν με τις εσάρπες τους, που χρησιμοποιούν με αργές κινήσεις, σαν να λυπούνται που αυτή η συναισθηματική και προσωπική στιγμή πρέπει να τελειώσει, προκειμένου να αφήσουν χώρο για όσους περιμένουν στην ουρά πίσω τους. Στο εσωτερικό του μεγάλου ναού, ομάδες πιστών και προσκυνητές περιφέρονται, προσεύχονται, ανάβουν κεριά για να εκφράσουν τον θρησκευτικό τους ζήλο. Οι διαφορές μεταξύ των τελετουργικών, των ρευμάτων και των προελεύσεων ξεθωριάζουν, ενώ το θρησκευτικό αίσθημα που μοιράζονται πλημμυρίζει τους προσκυνητές σε κάθε γωνιά του Ναού. Η είσοδος του ελληνορθόδοξου τμήματος του ναού οδηγεί στο σημαντικότερο μέρος του, τη μαρμάρινη πλάκα μέσα σε μια μικρή και με χαμηλή οροφή κρύπτη. Οι προσκυνητές και αρκετοί ισραηλινοί επισκέπτες περιμένουν υπομονετικά την ώρα που όσοι βρίσκονται στο εσωτερικό υποκλίνονται, προσεύχονται και αφήνουν τα δάκρυά τους να κυλήσουν. Σχηματίζονται δύο ουρές για τον τάφο - η μία μέσα από το ελληνορθόδοξο τμήμα και η άλλη στη δεξιά πλευρά, μέσα από τη ρωσική εκκλησία. Για ώρες, οι μοναδικές φωνές που ακούγονται είναι εκείνες των ξεναγών που εξηγούν σε δέκα διαφορετικές γλώσσες στις ομάδες των τουριστών την ιστορία του ναού, ενώ διακόπτονται πού και πού από τις αυθόρμητες ψαλμωδίες μιας ομάδας προσκυνητών από αφρικανικές χώρες, ιδίως από τη Νιγηρία. Μία εξ αυτών, μια μεσήλικη γυναίκα που φορά μια πράσινη παραδοσιακή στολή, μου λέει ότι επισκέπτεται το ναό για πρώτη φορά, εκπληρώνοντας τελικά το όνειρο του πατέρα της να επισκεφθεί τους Άγιους Τόπους για μία φορά στη ζωή του. Αίφνης, μια άλλη ομάδα φθάνει στην πύλη, μαγνητίζοντας την προσοχή. Είναι περίπου 30 Τούρκοι, μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα, με τις γυναίκες να φορούν τις παραδοσιακές μαντίλες, ενώ της ομάδας ηγείται ένα μουσουλμάνος ιερωμένος. Ερωτηθέντες πώς γίνεται οι μουσουλμάνοι να επισκέπτονται τον Πανάγιο Τάφο λίγες ημέρες πριν από τα Χριστούγεννα, κάποιος από την ομάδα απαντά πως στο χωριό τους οι χριστιανοί και μουσουλμάνοι ζουν αρμονικά, «επομένως είναι φυσικό για εμάς να επισκεπτόμαστε αυτόν το ναό προς τιμήν των γειτόνων μας». Οι ισραηλινές αρχές έκαναν ό,τι μπορούσαν για να διασφαλίσουν ότι τίποτα δεν θα συνέβαινε ή θα διατάρασσε την ηρεμία και την αίσθηση ασφάλειας που απαιτείται, προκειμένου οι προσκυνητές να νιώθουν σίγουροι. Κάμερες και περιπολίες, μολονότι ιδιαίτερα διακριτικές, της αστυνομίας βρίσκονται παντού. Την Πέμπτη (21η Δεκεμβρίου) το υπουργείο Τουρισμού του Ισραήλ έδωσε στη δημοσιότητα ορισμένα στοιχεία. Βάσει αυτών, το 2017 3,5 εκατομμύρια τουρίστες επισκέφθηκαν την περιοχή, περίπου 500.000 επιπλέον σε σύγκριση με το 2016, ενώ για την περίοδο των Χριστουγέννων, η αύξηση των αφίξεων ειδικά στην Ιερουσαλήμ είναι 20%. Αυτή η εβδομάδα είναι για τον Ομέρ Σάντμι, έναν ισραηλινό ξεναγό, η πλέον γεμάτη του χρόνου. «Οι τουρίστες φέτος είναι περισσότεροι, αν και η ατμόσφαιρα είναι λίγο τεταμένη. Δεν υπήρξαν ακυρώσεις σε γκρουπ μετά τις ανακοινώσεις του Τραμπ (του αμερικανού προέδρου), ωστόσο είναι προσεκτικοί και δεν θα δεις τουρίστες να περπατούν μόνοι στην αγορά της Παλιάς Πόλης - στην κυριολεξία κρέμονται από τους ξεναγούς τους, προφανώς κανένας δεν θέλει να πάρει το ρίσκο, μολονότι η πόλη είναι πολύ ήρεμη και δεν υπάρχει εκεί πραγματικός κίνδυνος». Την Κυριακή, στη λειτουργία που τελέστηκε τα μεσάνυχτα, προσήλθαν χριστιανοί, ντόπιοι και τουρίστες, αλλά επίσης πολλοί Εβραίοι, για τους οποίους η εορταστική ατμόσφαιρα των Χριστουγέννων είναι πλέον συνήθεια. Στο όρος Σιών τελέστηκε μια λειτουργία στα εβραϊκά. «Είναι μια περίεργη βραδιά» δήλωσε ο πατέρας Νικόδημος, ο βενεδικτίνος ιερέας. «Υποθέτω είμαι ο μοναδικός ιερέας στον κόσμο που γιορτάζει τα Χριστούγεννα με ένα σχεδόν ολοκληρωτικά εβραϊκό ποίμνιο». Το 95% των 1.000 και πλέον επισκεπτών αυτή την ειδική νύχτα είναι εβραίοι Ισραηλινοί, εκτιμά ο ίδιος.