Αυτήν την στιγμή, το κύριο προϊόν της Σκιάθου, είναι αναμφισβήτητα ο τουρισμός. Αυτός όμως αντιμετωπίζεται περιστασιακά, αποσπασματικά, και χωρίς κεντρικές κατευθύνσεις και στοχοθεσία. Από την έλλειψη πεζοδρομίων και την εγκατάλειψη των υπαρχόντων, την ανεπάρκεια του δημοτικού φωτισμού σε καίρια σημεία (π.χ., Ακρόπολη, παραλιακή αεροδρομίου, κά), μέχρι την αδυναμία κατανόησης των τάσεων (π.χ. ηλικίες, εθνότητες, ενδιαφέροντα, κτλ.) και της οριοθέτησης ζωνών διασκέδασης, αναψυχής, εστίασης, κτλ. Τα παραπάνω, είναι φυσικά ένα μικρό μέρος των μελλοντικών αναγκών και τάσεων του νησιού. Και σε όλα αυτά είναι απαραίτητο να εμπλακεί ενεργά η τοπική κοινωνία, οι φορείς, οι σύλλογοι. Χρειάζεται έντονη και συνεχής ενημέρωση, αναζήτηση, συζήτηση, και διαβούλευση με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, ώστε να γίνουν και κοινωνοί των όποιων πρωτοβουλιών, αλλά και να λειτουργούν ως φορείς ενημέρωσης, αφού αυτήν την στιγμή, λόγω της απουσίας τους, κυριαρχεί η παραπληροφόρηση και η άγνοια. Είναι απαραίτητο να υπάρξουν τουλάχιστον πέντε μεγάλες θεματικές ενότητες στις οποίες θα μπουν οι βάσεις για το νησί της επόμενης εικοσαετίας, και θα αντιμετωπίζουν τα μεγάλα προβλήματα/προκλήσεις που έχουμε μπροστά μας. Αυτοί οι τομείς είναι: Ύδρευση/Αποχέτευση: Για το μεγαλύτερο, δυσκολότερο, και μακροβιότερο πρόβλημα του νησιού, δεν χρειάζεται να γραφούν πολλά. Πρέπει ΑΜΕΣΑ να εξασφαλισθεί η παροχή ασφαλούς, υγιούς, επαρκούς νερού σε όλους τους κατοίκους, ως πρωταρχικό ανθρώπινο δικαίωμα (Ηνωμένα Έθνη, 2010). Η ύδρευση/αποχέτευση πρέπει να επεκταθεί σε όλο το μήκος του οδικού άξονα Σκιάθου-Κουκουναριών. Η άψογη και ανεμπόδιστη λειτουργία του αποχετευτικού δικτύου είναι προϊόν υπευθυνότητας, σχεδιασμού, υιοθέτησης βέλτιστων τεχνικών πρακτικών, και φυσικά επενδύσεων. Απορρίμματα, ανακύκλωση, περισυλλογή, εναπόθεση, αξιοποίηση, συνολικά δηλαδή, ο λεγόμενος «κύκλος των απορριμμάτων». Αυτό ξεκινάει από την διαλογή στην πηγή (δηλαδή διαφορετικοί κάδοι, και θρησκευτική ευλάβεια εναπόθεσης των κατάλληλων απορριμμάτων στον αντίστοιχο κάδο), συλλογή σε τακτά διαστήματα και αναλόγως των ιδιαιτεροτήτων της περιοχής (π.χ., άλλη ώρα πρέπει να γίνεται η αποκομιδή στο λιμάνι, και άλλη στην οδό Παπαδιαμάντη), λειτουργία μονάδων ανακύκλωσης σε τοπικό επίπεδο όπου είναι δυνατό, και παραγωγή υποπροϊόντων εκεί που επίσης είναι δυνατό (π.χ., κομπόστ/λίπασμα). Η χάραξη των δρομολογίων των απορριμματοφόρων οχημάτων μέσω ευφυών συστημάτων (π.χ. τεχνητή νοημοσύνη) έχει παρατηρηθεί να προσφέρει βελτίωση του χρόνου αποκομιδής, μείωσης της επιβάρυνσης της κυκλοφορίας, και μείωσης της καταπόνησης των εργαζομένων, σε υψηλά ποσοστά ( μεγαλύτερα από 30% κατά περίπτωση). Ο στόχος θα πρέπει να είναι αναμφισβήτητα η ανακύκλωση να διατηρεί επίπεδα άνω του 90%. Να σημειωθεί ότι οι χώροι εναπόθεσης απορριμμάτων έχουν χρονικό ορίζοντα εξάντλησης, και θεωρείται σχεδόν απίθανο να καταστεί δυνατόν στην Σκιάθο να χωροθετηθεί καινούριος (περιβαλλοντικοί όροι, κτλ.). Λόγω αυτών των δυσκολιών, υπάρχουν ήδη νησιά στην Ελλάδα που «εξάγουν» τα σκουπίδια τους, με την προφανή οικονομική επιβάρυνση των κατοίκων. Κυκλοφοριακό, οδόστρωση, φωτισμός, πεζοδρομήσεις και συναφή: Είναι απαραίτητα τα πεζοδρόμια καθόλο το μήκος του δρόμου Σκιάθου-Κουκουναριών, καθώς και σε όλη την περιφερειακή οδό. Ταυτόχρονα πρέπει να εγκατασταθεί έξυπνος φωτισμός (λάμπες LED, με αισθητήρες κίνησης για εξοικονόμηση ενέργειας), διαγράμμιση όλων των πεζοδρομίων με ανακλώντα χρώματα, και οριοθέτηση καινούριων διαβάσεων πεζών, με την αντίστοιχη φωτεινή διαγράμμιση και φωτισμό. Επίσης, παρόλο που φαίνεται δύσκολο, πρέπει να γίνει και στη διασταύρωση του «Δέλτα» κυκλοφοριακή παρέμβαση. Εναλλακτικός/συμπληρωματικός τουρισμός: Η προσθήκη του οινοποιείου είναι αναμφισβήτητα πολύ θετικό γεγονός για μία τοπική κοινωνία που για χρόνια πορεύεται με το τρίπτυχο των τριών S. Παράλληλα η χάραξη των μονοπατιών, και ο εκκλησιαστικός τουρισμός, είναι επίσης θετικά σημάδια. Είναι απαραίτητο να υπάρξουν κεντρικές δράσεις που θα βοηθήσουν και θα αναδείξουν συμπληρωματικά περισσότερα τμήματα και τομείς που θα μπορούσαν να προσφέρουν στην τοπική οικονομία. Π.χ., είναι προφανές ότι πρέπει να υπάρξουν νέες γραμμές με την Γλώσσα Σκοπέλου, εν είδει θαλασσίου ΚΤΕΛ. Έτσι μπορούν να εξυπηρετούνται τα δύο νησιά, ανταλλάσσοντας προϊόντα και εκδρομείς, ενώ η Σκιάθος θα μπορεί να υποστηρίξει εφοδιαστικές αλυσίδες (logistics). Ο ιατρικός τουρισμός είναι άλλο ένα κομμάτι που θα δει τεράστια ανάπτυξη στα επόμενα χρόνια (Αυτήν την στιγμή, πολλοί Ευρωπαίοι καταφεύγουν στην Τουρκία για οδοντιατρικές υπηρεσίες). Μακροπρόθεσμος στόχος βέβαια, θα πρέπει να είναι η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων, αλλά και νεοφυών εταιρειών (spinoff, κτλ.) που λόγω γειτνίασης με την ηπειρωτική χώρα θα μπορούσαν εύκολα να βρουν χώρο ανάπτυξης. Να αναφέρω εδώ, ότι θεωρώ απαραίτητη την συνεργασία του Δήμου Σκιάθου με το τμήμα Γεωπονίας Ιχθυολογίας και Υδάτινου Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (με έδρα στο Βόλο) και την ανάπτυξη των υδροβιότοπων του νησιού (λίμνες Αγίου Γεωργίου, Κουκουναριών). Επιχειρηματικότητα εν γένει: Ως συγκεκριμένο παράδειγμα να αναφέρω ότι η οδός Παπαδιαμάντη χρειάζεται βοήθεια, παρεμβάσεις, βελτιώσεις, προσθήκες. Ακόμη και σήμερα οι πλάκες γλιστράνε επικίνδυνα, σχάρες είναι βαλμένες λάθος, παρτέρια είναι σε λάθος σημεία, χρειάζονται λουλούδια, στέγαστρα, συχνή καθαριότητα (π.χ. πλύσιμο κάθε δεκαπέντε μέρες) και πάνω από όλα τήρηση της κανονιστικής ευλαβικά, ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να ψωνίσει, να περπατήσει, να απολαύσει ένα από τα κυριότερα τουριστικά προϊόντα του νησιού. Ξεκινώντας από το συνήθως δυσεπίλυτο πρόβλημα της χωροταξίας των επιχειρήσεων, και καταλήγοντας στην θεσμοθέτηση κανόνων λειτουργίας, το νησί πάνω από όλα χρειάζεται σοβαρή και υπεύθυνη συμπολίτευση και αντιπολίτευση που να δείχνουν κατευθύνσεις, να αναζητούν λύσεις, και να υποδεικνύουν συμπεριφορές. Με γνώμονα τα παραπάνω, είναι απαραίτητο να ανοίξει τάχιστα ένας σοβαρός εποικοδομητικός διάλογος στην τοπική κοινωνία, μακριά από μικροπολιτική, προσωπικές επιθέσεις, και εξαλλοσύνες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Γιώργος Βιολέττας