Έχετε προαναγγείλει ότι έως το τέλος του χρόνου θα είναι έτοιμο το νομοσχέδιο μεταρρύθμισης του «Καλλικράτη». Τι θα αλλάξει, λοιπόν, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση;

 Πολλά μπορούν και πρέπει να αλλάξουν στο σημερινό θεσμικό πλαίσιο που διέπει την Αυτοδιοίκηση. Δυστυχώς, ο «Καλλικράτης», παρά τις διακηρύξεις, υπήρξε, σε συνδυασμό με τις μνημονιακές πολιτικές, το όχημα για την περιστολή των δαπανών που προορίζονταν για τους ΟΤΑ. Λάθος χωροταξικός σχεδιασμός, ασάφεια γύρω από το θέμα των αρμοδιοτήτων και υποστελέχωση χαρακτηρίζουν την περίοδο εφαρμογής του, ενώ όπου υπήρξαν καλές προθέσεις έμειναν στα λόγια. Ο φόβος της κεντρικής εξουσίας μπροστά στην ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης σφράγισε τις εξελίξεις τα προηγούμενα χρόνια. Είναι αλήθεια ότι διαφορετικά θα σχεδιάζαμε τις αλλαγές που θέλουμε να κάνουμε, εάν δεν ήμασταν σε περίοδο ισχυρότατων δημοσιονομικών περιορισμών. Λαμβάνοντας υπόψη το πλαίσιο μέσα στο οποίο δρούμε, προωθούμε εκείνες τις αναγκαίες αλλαγές που κινούνται στην κατεύθυνση της χειραφέτησης της Αυτοδιοίκησης από την κρατική εξουσία. Με δυο λόγια, επιδιώκουμε την αποσαφήνιση και την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των δύο βαθμών Αυτοδιοίκησης και μεταξύ τους και σε σχέση με το κράτος. Αυτό εκ των πραγμάτων σημαίνει διαφορετικό ρόλο για τη σημερινή Αποκεντρωμένη Διοίκηση. Σημαντικός μπορεί και πρέπει να είναι ο ρόλος της Αυτοδιοίκησης στην υπόθεση της παραγωγικής ανασυγκρότησης, όπως και η εμβάθυνση του ρόλου της στον τομέα των κοινωνικών δομών, κάτι που είδαμε στα χρόνια της κρίσης. Ένα άλλο πεδίο αλλαγών είναι αυτό της ενδοδημοτικής αποκέντρωσης, ενώ μέσα στην οπτική μας είναι επίσης η ενίσχυση και της λαϊκής συμμετοχής και της δημοκρατίας σε τοπικό επίπεδο.

Εκλογές στους δήμους με απλή αναλογική. Πολλοί θεωρούν ότι κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε δυσλειτουργικές και αδύναμες δημοτικές Αρχές. Τι απαντάτε;

 Η απλή αναλογική είναι μια σημαντική παράμετρος της προωθούμενης αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, του «Καλλικράτη», ωστόσο δεν είναι η μοναδική, όπως αντιληφθήκατε και από την προηγούμενη απάντησή μου. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια βιώνουμε μια αντιπροσωπευτική υστέρηση, που είναι αναντίστοιχη με το πραγματικό επίπεδο πολιτικής ωριμότητας της ελληνικής κοινωνίας. Είναι πάρα πολύ συγκεκριμένα τα θέματα που απασχολούν τις τοπικές κοινωνίες και, θα έλεγα, εύλογες οι λύσεις τους σε αρκετές περιπτώσεις. Η απλή αναλογική αποτυπώνει με γνήσιο τρόπο τους λαϊκούς συσχετισμούς και στους δήμους και στις περιφέρειες. Θεωρώ ότι μπορεί να λειτουργήσει αναζωογονητικά, να φέρει νέες δυνάμεις στο προσκήνιο, να συντελέσει στην κοινωνική χειραφέτηση περισσότερων δυνάμεων με πολύ θετικά αποτελέσματα για τον τόπο τους. Προσανατολιζόμαστε σε ένα σύστημα όπου οι έδρες θα κατανέμονται στη βάση της πραγματικής εκλογικής δύναμης και δεν θα παίρνει τη «μερίδα του λέοντος» ο επικρατέστερος της δεύτερης Κυριακής, ανεξάρτητα από τα ποσοστά που κατέγραψε την πρώτη. Επίσης, δεν προτιθέμεθα να καταργήσουμε τα Τοπικά Συμβούλια – αντιθέτως, μελετούμε την ενδυνάμωσή τους. Τα υπόλοιπα, μαζί με τις δικλίδες ασφαλείας για τη διακυβέρνηση των δήμων, που μπορεί, για παράδειγμα, να αφορούν στην εξασφάλιση έγκρισης του προϋπολογισμού, θα είμαστε έτοιμοι να τα αναπτύξουμε λίγο πιο μετά.

 Συνολικότερα, η κυβέρνηση θα πρέπει να επαναφέρει το θέμα της απλής αναλογικής στις βουλευτικές εκλογές; Σκέφτεστε, με άλλα λόγια, όπως ακούγεται, να φέρετε εκ νέου τις σχετικές ρυθμίσεις στη Βουλή ώστε να ισχύσουν από τις επόμενες εκλογές;

 Η απλή αναλογική για τις βουλευτικές εκλογές είναι ήδη νόμος του κράτους. Δυστυχώς, δεν θα ισχύσει από τις αμέσως επόμενες εκλογές, επειδή δεν συγκέντρωσε την απαιτούμενη πλειοψηφία λόγω της στάσης συγκεκριμένων πολιτικών δυνάμεων της ελάσσονος αντιπολίτευσης. Αν έχουν μετανιώσει για τη στάση τους, ας το δηλώσουν κι εμείς εδώ είμαστε.

 Η απλή αναλογική θα μπορούσε να είναι ένα σχέδιο που θα φέρει πιο κοντά την Αριστερά και την Κεντροαριστερά;

 Η απλή αναλογική είναι ένα απόλυτα δημοκρατικό σύστημα που διευκολύνει τις ισότιμες συνεργασίες σε προγραμματική βάση. Άρα δεν αρκεί μόνο η ύπαρξή της για να προκύψει μια κυβέρνηση συνεργασίας, προϋποτίθενται προγραμματικές συμπτώσεις και συγκλήσεις. Βλέπετε όμως πως, ενώ κινούνται για την ανάδειξη νέου προέδρου, δεν δεσμεύονται ότι θα ενοποιηθούν σε κοινοβουλευτικό επίπεδο, δεν έχουν διαμορφώσει ένα στοιχειώδες προγραμματικό πλαίσιο, ενώ κανείς δεν γνωρίζει ποιου κόμματος πρόεδρος θα είναι αυτός που θα εκλεγεί. Αν όλα αυτά δεν είναι βαθιά απολιτικά και υποτιμητικά, πρώτα απ’ όλα γι’ αυτούς που παρακολουθούν τον συγκεκριμένο χώρο, τότε τι είναι; Πρόκειται για την αποθέωση της μεταδημοκρατίας και της μεταπολιτικής ή απλώς για μια αστεία υπόθεση.

 Βλέπουμε το τελευταίο διάστημα, με όχημα τα περιφερειακά συνέδρια για την ανάπτυξη, ο ΣΥΡΙΖΑ να προσεγγίζει προσωπικότητες του αυτοδιοικητικού χώρου. Ορισμένοι, μάλιστα, μιλούν για σύγκλιση της Αριστεράς με την Κεντροαριστερά, αλλά… από τα κάτω. Είναι ακριβές;

 Τα περιφερειακά συνέδρια δίνουν τον λόγο σε τοπικές δυνάμεις και θεσμούς που πρέπει να τον έχουν στα θέματα της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης. Προφανώς, όλοι όσοι παίρνουν μέρος δεν αναφέρονται στον δικό μας πολιτικό χώρο και συμμετέχουν με βάση τη θεσμική και επαγγελματική τους ιδιότητα. Είναι λογικό αυτό το οποίο περιγράφετε να προκύψει μέσα από μια τέτοια διαδικασία σε ορισμένες περιπτώσεις, αλλά δεν μπορώ να το συσχετίσω με την Κεντροαριστερά.

 Έχετε δηλώσει ότι οι δημοτικές εκλογές θα πρέπει να αποσυνδεθούν από τις ευρωεκλογές. Επιμένετε; Πότε θα γίνουν οι επόμενες;

 Δεν υπάρχει κανένας ουσιαστικός λόγος οι ευρωεκλογές διά νόμου να γίνονται την ίδια μέρα με τις αυτοδιοικητικές. Αντιθέτως, η ημερολογιακή ταύτισή τους λειτουργεί παραμορφωτικά για την Αυτοδιοίκηση. Επομένως, μια ολιγόμηνη μετάθεσή τους θα βοηθήσει.

 Βλέπουμε την τρίτη αξιολόγηση, το θέμα του χρέους και του τι θα ακολουθήσει μετά το μνημόνιο να εξελίσσονται με τρόπο θετικό. Πιστεύετε ότι διαμορφώνονται συνθήκες ώστε να εφαρμόσετε τις πολιτικές που είχατε υποσχεθεί προεκλογικά;

 Πράγματι, η τρίτη αξιολόγηση για την ώρα φαίνεται να προχωρά πιο γρήγορα. Βεβαίως, τα πιο δύσκολα ζητήματα είχαν συμφωνηθεί στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης κι αυτό εξηγεί τη σημερινή εικόνα. Αν τελικώς, πράγμα που είναι εφικτό, κλείσει έγκαιρα η αξιολόγηση, το επόμενο διάστημα θα πρέπει να χαρακτηρίζεται από πρωτοβουλίες έξω από τη μνημονιακή ατζέντα. Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης, σε συνδυασμό με μια σειρά παρεμβάσεων που θα αναδεικνύουν το ιδιαίτερο στίγμα του ΣΥΡΙΖΑ, όσο, βέβαια, αυτό είναι δυνατό στις συνθήκες επιτροπείας που ζούμε, μπορούν να ξαναδώσουν νέα δυναμική στον ΣΥΡΙΖΑ. Αλίμονο αν στο τέλος της τετραετίας ο απολογισμός μας περιοριστεί στα της υλοποίησης του συμφωνίας. Άλλο το συνολικό σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ και άλλο η συμφωνία που υπογράψαμε το 2015 ως αποτέλεσμα των τότε καταστάσεων. Ποτέ δεν είπαμε ότι την υιοθετούμε.

 Γιατί θεωρείτε ότι διαφέρει η διετία του ΣΥΡΙΖΑ από τις θητείες των άλλων μνημονιακών κυβερνήσεων; Μήπως η βασική επιτυχία της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έως τώρα ήταν η πιστή εφαρμογή του μνημονίου;

Είναι σαφές ότι τόσο τα δύο πρώτα μνημόνια όσο και το τρίτο προωθούν νεοφιλελεύθερες πολιτικές λιτότητας. Ωστόσο, μέσα από τη σκληρή διαπραγματευτική στάση της κυβέρνησής μας πετύχαμε να λειάνουμε σε κάποιες περιπτώσεις τις επιπτώσεις των πολιτικών λιτότητας, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις κερδίσαμε πράγματα. Αν δεν ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ, δεν θα είχαμε τα χαμηλότερα πρωτογενή πλεονάσματα, τη δυνατότητα 2,5 εκατομμυρίων ανασφάλιστων συμπολιτών μας για δωρεάν νοσοκομειακή περίθαλψη, τη διάσωση του δημόσιου χαρακτήρα του ΑΔΜΗΕ, την αποκατάσταση εργαζομένων που διώχθηκαν με το καθεστώς διαθεσιμότητας του κ. Μητσοτάκη, την αναζωογόνηση του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας, την προώθηση του μεγαλύτερου διαγωνισμού για προσλήψεις μόνιμου προσωπικού στην καθαριότητα των δήμων, τη στήριξη νέων επιχειρηματικών πρωτοβουλιών στον τομέα της αλληλέγγυας οικονομίας, τον νέο νόμο για την ιθαγένεια, τον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης και για την ταυτότητα φύλου, τη μεταρρύθμιση στον χώρο της Πρωτοβάθμιας Υγείας, για να αναφέρω μερικά μόνο. Οσον αφορά στο θέμα της εφαρμογής του μνημονίου, είναι εντελώς διαφορετικό να επιδιώκεις να υλοποιηθούν οι στόχοι για τους οποίους έχεις δεσμευτεί ως προϋπόθεση για να βγεις από τα μνημόνια και άλλο να επιδιώκεις να εμπεδωθεί και να διατηρηθεί το καθεστώς του μνημονίου, όπως επιδιώκει η Νέα Δημοκρατία.

 Υπάρχει μια ακόμη διετία στη διάθεση της κυβέρνησης. Πιστεύετε ότι θα πρέπει να εξαντληθεί; Αν ναι, ποιες θα πρέπει να είναι οι επόμενες κομβικές πολιτικές παρεμβάσεις και μάχες;

 Κορυφαία είναι η μάχη της οικονομίας, όχι με μια αμυντική προσέγγιση που θα περιορίζεται στην προσπάθεια επίτευξης των δημοσιονομικών στόχων, αλλά αξιοποιώντας την ευνοϊκή επενδυτική συγκυρία. Μπροστά μας είναι η μεγάλη μεταρρύθμιση στην Αυτοδιοίκηση, η ολοκλήρωση των αλλαγών στην εκπαίδευση, η συνταγματική αναθεώρηση.

 Τον τελευταίο καιρό φαίνεται να κερδίζει έδαφος στη ΝΔ μια αντιπολιτευτική τακτική ακραίων απόψεων. Πιστεύετε ότι είναι κεντρική επιλογή της ηγεσίας της ΝΔ ή αποτέλεσμα εσωκομματικής σύγκρουσης;

 Ο πρώτος που μετατόπισε τον άξονα της πολιτικής της ΝΔ προς την ακροδεξιά ήταν ο κ. Σαμαράς. Έτσι δόθηκε η ευκαιρία σε διαφορά στελέχη που προέρχονται από την ακροδεξιά να κερδίσουν έδαφος και θέσεις. Ο σημερινός πρόεδρος της ΝΔ, παρά τη φαινομενικά διαφορετική οικογενειακή πολιτική του παράδοση, ακολούθησε τον ίδιο δρόμο της ακραίας ρητορικής, των διχαστικών συνθημάτων. Το αντιλαμβάνομαι και ως μια ομηρία του ίδιου αλλά και ως αποτέλεσμα μιας αδυναμίας αποσαφήνισης ενός νέου στίγματος. Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι άλλο νεοφιλελεύθερος και άλλο φιλελεύθερος. Ο νεοφιλελευθερισμός είναι ακραίος από μόνος του.

 Υπάρχουν ουσιαστικές διαφορές στην προσέγγιση των μεγάλων πολιτικών θεμάτων στο εσωτερικό της κυβέρνησης και του ΣΥΡΙΖΑ;

Δεν υπάρχουν στρατηγικού χαρακτήρα διαφορές εντός του σημερινού ΣΥΡΙΖΑ, όπως υπήρχαν, για παράδειγμα, στο πρόσφατο παρελθόν. Διαφορετικές προσεγγίσεις ασφαλώς και υπάρχουν και δεν μπορώ να φανταστώ έναν ΣΥΡΙΖΑ χωρίς μια υγιώς πολυφωνική δημοκρατική λειτουργία – πάντα μέσα στο ίδιο στρατηγικό πλαίσιο.

 Ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής φέρεται να δέχτηκε κριτική στην τελευταία Πολιτική Γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ. Έχει όμως περιθώρια άσκησης διαφορετικής πολιτικής ή είναι δεμένα τα χέρια του από τη συμφωνία ΕΕ – Τουρκίας;

 Όλοι στον ΣΥΡΙΖΑ αντιλαμβανόμαστε την κρισιμότητα και το μέγεθος της δυσκολίας στην αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος, ενός κατ’ ουσίαν πλανητικού προβλήματος. Έχουμε μια βαθιά ανθρωπιστική και αντιρατσιστική προσέγγιση και, δυστυχώς, όχι τα απαιτούμενα μέσα για να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα που μας υπερβαίνει. Παρ’ όλα αυτά, οφείλουμε να κάνουμε το καλύτερο δυνατό.

 Ναι, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ τι ακριβώς ζητά από την κυβέρνηση; Μήπως να ξαναδεί τη συμφωνία Τουρκίας – Ευρώπης;

 Όχι, δεν νομίζω πως τίθεται τέτοιο ζήτημα υπό τις παρούσες συνθήκες.

 Πότε θα ολοκληρωθεί ο διαγωνισμός του ΑΣΕΠ για τους υπαλλήλους καθαριότητας των δήμων;

Στον προβλεπόμενο χρόνο, δηλαδή μέχρι τα τέλη του Μαρτίου του 2018 θα έχουν αναρτηθεί οι προσωρινοί πίνακες επιτυχόντων του διαγωνισμού του ΑΣΕΠ.

Το πρόβλημα των συμβασιούχων όμως είναι πολύ ευρύτερο. Ποια είναι τα επόμενα βήματα που σχεδιάζετε;

 Η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι το πρόβλημα με το καθεστώς της εργασιακής ομηρίας χιλιάδων συμβασιούχων που απασχολούνται εδώ και δεκαετίες με ανανεούμενες συμβάσεις καλύπτοντας πάγιες ανάγκες πρέπει κάποια στιγμή να λυθεί. Γνωρίζετε ότι δεν εξαρτάται μόνο από τη βούλησή μας. Πρέπει να προωθήσουμε την πιο δόκιμη λύση στον κατάλληλο χρόνο, που θα κινείται εντός του Συντάγματος και της ευρωπαϊκής νομοθεσίας.