Ο CEO της Fraport-Greece στην «Κ»: Δεν αρκούν τα καλά ξενοδοχεία και αεροδρόμια Το brand name Ελλάδα έχει κερδίσει σημαντική αναγνώριση διεθνώς και επιπλέον βλέπουμε πως παρά το γεγονός πως κάποιες αγορές, όπως η ρωσική, ήταν φέτος κλειστές προσελκύει πτήσεις από νέες αγορές, σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της Fraport-Greece, Αλεξάντερ Τσινέλ. Ηλίας Μπέλλος «Οι ταξιδιώτες στο μέλλον δεν θα συγχωρούν την απουσία υποδομών και ολοκληρωμένων πολιτικών βιωσιμότητας στους προορισμούς που επισκέπτονται». Αυτό εξηγεί μιλώντας στην «Κ» ο διευθύνων σύμβουλος της Fraport-Greece, Αλεξάντερ Τσινέλ, επισημαίνοντας ότι σε αρκετά ελληνικά νησιά –και όχι μόνο– οι εξαίρετες ξενοδοχειακές υποδομές και τα εκσυγχρονισμένα αεροδρόμια δεν συνοδεύονται και από τις ανάλογες υποδομές και υπηρεσίες. Αναγνωρίζει το πρόβλημα του υπερτουρισμού, αποκαλύπτει τις επιδόσεις – ρεκόρ της φετινής χρονιάς, περιγράφει τη συμμετοχή του ομίλου του στην προσπάθεια για επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και κατά τους χειμερινούς μήνες και αποκαλύπτει τα μελλοντικά σχέδια για τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια, όπως και το πλάνο για την περαιτέρω μείωση του αποτυπώματός τους στο περιβάλλον. Δεν κρύβει επίσης το ότι η μητρική εταιρεία της Fraport-Greece, η Fraport AG, αξιολογεί τις προοπτικές περαιτέρω επέκτασης στην Ελλάδα ενδεχομένως με τη συμμετοχή της (και όχι της Fraport-Greece, που δεν επιτρέπεται συμβατικά να διεκδικήσει άλλες παραχωρήσεις) σε μελλοντικούς διαγωνισμούς αξιοποίησης των υπολοίπων 22 περιφερειακών αεροδρομίων. Οσον αφορά τις προοπτικές για τη διεθνή επιβατική κίνηση κατά το 2023 εμφανίζεται επιφυλακτικός, δεδομένου ότι η ενεργειακή κρίση, ο πληθωρισμός και η επακόλουθη διάβρωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και του διαθέσιμου εισοδήματος ενδέχεται να κάμψουν τη ζήτηση για ταξίδια. Παράλληλα όμως παραμένει και συγκρατημένα αισιόδοξος, καθώς, όπως αναφέρει, η Ελλάδα έχει αποδείξει ότι μπορεί να ανοίγεται σε νέες αγορές, όπως αποδεικνύει το γεγονός πως όλες οι μεγάλες αεροπορικές εταιρείες των κρατών του Περσικού Κόλπου πετούν πλέον προς ελληνικούς προορισμούς. – Πώς διαμορφώνεται η επιβατική κίνηση μέχρι και αυτή τη στιγμή στα αεροδρόμια που διαχειρίζεστε; – Ο Ιούλιος ξεπέρασε κατά 10% την επιβατική κίνηση του αντίστοιχου μήνα του 2019 και ο Αύγουστος κατά 11%. Η δυναμική αυτή συνεχίζεται και τον Σεπτέμβριο, καθώς τις πρώτες δύο εβδομάδες εμφανίζεται αυξημένη κατά 8,5% σε σχέση με το αντίστοιχο δεκαπενθήμερο του 2019. Με αυτά τα δεδομένα το 2022 από τις αρχές Ιανουαρίου μέχρι και σήμερα εμφανίζεται 2,8% υψηλότερα από την ίδια περίοδο του 2019. Και αυτό, ενώ τους πρώτους μήνες φέτος, λόγω των περιορισμών στις μετακινήσεις διεθνώς, το πτητικό έργο ήταν ιδιαίτερα μειωμένο. Είναι σίγουρο πως πρόκειται για μια ιδιαίτερα καλή χρονιά, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς τη βαθιά ύφεση που προκάλεσε η πανδημία τα δύο προηγούμενα χρόνια. Καλύπτεται όμως η ύφεση αυτή από τους καλοκαιρινούς κυρίως προορισμούς. – Τι περιμένετε για τους επόμενους μήνες μέχρι την εκπνοή του 2022; – Προφανώς και κατά την κορύφωση της σεζόν τον Αύγουστο οι επιδόσεις ήταν εξαιρετικά δυναμικές. Ωστόσο το momentum συνεχίζεται, όπως δείχνουν τα στοιχεία του Σεπτεμβρίου, αλλά και με βάση τα δεδομένα που έχουμε αυτή τη στιγμή και για το επόμενο δίμηνο, δηλαδή τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Πιστεύουμε πως θα έχουμε μια καλή ανοδική χρονιά, έπειτα από δύο πραγματικά δύσκολα χρόνια. – Η κυβέρνηση και ειδικότερα το υπουργείο Τουρισμού έχουν λανσάρει ένα πρόγραμμα συνδιαφήμισης για τον χειμώνα με ξένες αεροπορικές και τουριστικά γραφεία. Πιστεύετε πως θα φέρει καρπούς; – Συνεργαζόμαστε με την κυβέρνηση στο πλαίσιο αυτής, αλλά και άλλων πρωτοβουλιών για την επιμήκυνση της περιόδου. Παράλληλα έχουμε και το δικό μας πρόγραμμα κινήτρων προς τις ξένες αεροπορικές, προκειμένου να διατηρήσουν πτητικό έργο και κατά τους χειμερινούς μήνες. Είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι για την εξέλιξή του. – Πώς εξηγείτε τις επιδόσεις αυτές της Ελλάδας, που είναι στις περισσότερες περιπτώσεις καλύτερες από αυτές των ανταγωνιστριών χωρών; – Η Ελλάδα έχει αποδείξει πως διαθέτει μια τρομερή θέληση να προχωράει μπροστά. Ξεπέρασε δύσκολες κρίσεις και συνεχίζει να εξελίσσεται. Το brand name Ελλάδα έχει κερδίσει σημαντική αναγνώριση διεθνώς και επιπλέον βλέπουμε πως παρά το γεγονός πως κάποιες αγορές, όπως η ρωσική, ήταν φέτος κλειστές –κάτι που επηρέασε το εύρος της ανάκαμψης του αεροδρομίου της Θεσσαλονίκης– προσελκύει πτήσεις από νέες αγορές. Είναι ίσως χαρακτηριστικό πως φέτος στα περιφερειακά αεροδρόμια είχαμε πτήσεις από όλες σχεδόν τις μεγάλες αεροπορικές εταιρείες των κρατών του Περσικού Κόλπου, συμπεριλαμβανομένης αυτής της Σαουδικής Αραβίας. Οι τουρίστες δεν θα συγχωρούν την απουσία υποδομών και δράσεων βιωσιμότητας για την προστασία του περιβάλλοντος. – Οι αυξημένοι αριθμοί των διεθνών επισκεπτών της χώρας, όμως, έχουν επιβαρύνει πολλούς προορισμούς και προκαλούν ήδη αντιδράσεις τόσο από τους κατοίκους τους όσο και από Ελληνες ταξιδιώτες, οι οποίοι βλέπουν τους παραδοσιακούς νησιωτικούς προορισμούς να γίνονται λίαν ακριβοί γι’ αυτούς. Πώς τοποθετήστε απέναντι σ’ αυτήν την πραγματικότητα; – Αδιαμφισβήτητα ο υπερτουρισμός είναι ένα πρόβλημα που το έχουμε δει και σε άλλους προορισμούς, όπως η Βαρκελώνη ή η Βενετία. Η απάντηση στο πρόβλημα του υπερτουρισμού βρίσκεται στη σωστή διαχείριση των προορισμών, στην ανάπτυξη του τουρισμού με σταθερό και βιώσιμο τρόπο, στην επιμήκυνση της σεζόν και βέβαια στη δημιουργία των κατάλληλων υποδομών. Και όταν λέμε υποδομές δεν εννοούμε μόνο ξενοδοχεία και αεροδρόμια, αλλά και οδικά δίκτυα, δίκτυα ύδρευσης, αποχέτευσης, διαχείρισης στερεών και υγρών αποβλήτων και βεβαίως βιώσιμης ενεργειακής επάρκειας. Σε αυτό το μέτωπο γίνεται πρόοδος, αλλά μένουν πολλά ακόμη να γίνουν. Από την πλευρά μας γίνεται μεγάλη προσπάθεια η αυξημένη ταξιδιωτική κίνηση να μην επιβαρύνει τους προορισμούς. Για παράδειγμα, στη Ρόδο δουλέψαμε φέτος πολύ και με την περιφέρεια και με τον δήμο για τη διαχείριση των αφίξεων και των αναχωρήσεων λεωφορείων προς και από το αεροδρόμια, ώστε να μη δημιουργούνται κυκλοφοριακά προβλήματα και συνωστισμοί. – Μιλήσατε για βιωσιμότητα. Πόσο επηρεάζει τα ταξίδια; – Η βιωσιμότητα των προορισμών αποτελεί «κλειδί» για τη μελλοντική τους ανάπτυξη. Ξέρετε, στο μέλλον οι τουρίστες δεν θα συγχωρούν την απουσία υποδομών και ολοκληρωμένων πολιτικών βιωσιμότητας στη διαχείριση της ενέργειας, των αποβλήτων, αλλά και του φυσικού περιβάλλοντος εν γένει. Ειδικά οι συνειδητοποιημένοι ταξιδιώτες, όπως αυτοί που έχει αρχίσει να προσελκύει η χώρα και οι οποίοι έχουν και μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία για τις τοπικές οικονομίες, αλλά και την ελληνική οικονομία στο σύνολό της. – Ποια είναι η δική σας πολιτική βιωσιμότητας στα 14 αεροδρόμια που διαχειρίζεστε; – Πολλά έχουν δικές τους μονάδες διαχείρισης λυμάτων και αποβλήτων ή είναι συνδεδεμένες με παρόμοιες τοπικές υποδομές. Παράλληλα έχουμε προχωρήσει και θα προχωρήσουμε ακόμη περισσότερο στην εφαρμογή πολιτικών ενεργειακής εξοικονόμησης, παρά το γεγονός πως διαχειριζόμαστε μεγαλύτερους όγκους ταξιδιωτικής κίνησης. Θεωρούμε επίσης την αισθητική ενσωμάτωσή τους στα χαρακτηριστικά του κάθε προορισμού καίριας σημασίας. Επιπλέον θα ξεκινήσουμε την ανάπτυξη μεγάλου φωτοβολταϊκού πάρκου στο αεροδρόμιο της Θεσσαλονίκης όπου υπάρχει και ο διαθέσιμος χώρος, ενώ θα συνεχίσουμε όπου αυτό επιτρέπεται από τον χώρο αλλά και τη διασύνδεση με το δίκτυο της ηπειρωτικής χώρας. Οσον αφορά τον στόλο των οχημάτων που χρησιμοποιούμε στα αεροδρόμια, έχει αρχίσει ήδη η διαδικασία αντικατάστασής τους με ηλεκτροκίνητα, ενώ έχουμε δώσει σχετικές συστάσεις και στις εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης που χρησιμοποιούν τον δικό τους εξοπλισμό. Σε κάθε περίπτωση θα είμαστε σε πλήρη συμμόρφωση με όλους τους ευρωπαϊκούς και εθνικούς στόχους για τον περιορισμό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. – Κάνατε λόγο για επένδυση σε φωτοβολταϊκά. Με δεδομένο ότι πέρυσι ολοκληρώσατε τις επενδύσεις που ήσασταν υποχρεωμένοι από τη σύμβαση παραχώρησης να κάνετε στα 14 αεροδρόμια, πότε πιστεύετε ότι θα δρομολογήσετε ένα νέο επενδυτικό πρόγραμμα υποδομών; – Σίγουρα κάποια αεροδρόμια με βάση τη δυναμική εξέλιξη της επιβατικής κίνησης θα χρειαστούν στο μέλλον περαιτέρω αναβάθμιση. Είδαμε φέτος την επιβατική κίνηση στη Σαντορίνη τον Αύγουστο να υπερβαίνει κατά 40% την αντίστοιχη του Αυγούστου 2019. Προφανώς στην επόμενη πενταετία η επέκταση του terminal είναι μία από αυτές τις επενδύσεις. Κέρκυρα και Κως ενδεχομένως να είναι επίσης αεροδρόμια στα οποία θα απαιτηθούν περαιτέρω επενδύσεις. Δεν είμαι σε θέση να σας πω ακόμη κάτι περισσότερο. – Υπάρχει ωστόσο και κάποια χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης. Σωστά; – Πράγματι πρόκειται για χρηματοδότηση ύψους 107 εκατομμυρίων, η οποία όμως αφορά έργα που πρέπει να υλοποιήσει το Δημόσιο τόσο στο πλαίσιο των υποχρεώσεών του από τη σύμβαση παραχώρησης όσο και στο πλαίσιο των διεθνών υποχρεώσεών του προκειμένου να είναι συμβατά με τους κανονισμούς της EASA. – Στο πλαίσιο των συμβατικών σας προβλέψεων ήρθατε σε συμφωνία με το ελληνικό Δημόσιο για αναστολή καταβολής ετήσιων τελών προς το Δημόσιο κατά την πανδημία, εξαιτίας των περιορισμών που επιβλήθηκαν στις μετακινήσεις. Πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή στο συγκεκριμένο ζήτημα; – Η επιβατική κίνηση έχει εμφανώς ανακάμψει, δεν υφίστανται περιορισμοί στις μετακινήσεις και πλέον οι καταβολές προς το Δημόσιο γίνονται κανονικά. Τακτοποιούνται δε και οι τελευταίες εκκρεμότητες που έχουν προκύψει από τα δύο προηγούμενα έτη. H Θεσσαλονίκη έχει μεγάλες δυνατότητες ως περιφερειακός κόμβος – Εχετε πλέον περισσότερο από επτά χρόνια παρουσίας στην Ελλάδα. Ποια ήταν για εσάς προσωπικά η καλύτερη και ποια η χειρότερη στιγμή; – Η χειρότερη στιγμή ήρθε έξι εβδομάδες μετά το πρώτο lockdown, όταν ενέσκηψαν συνθήκες απόλυτης αβεβαιότητας. Θυμάμαι το Πάσχα του 2020, η συνολική επιβατική κίνηση και στα 14 αεροδρόμια ήταν 99 επιβάτες. Η καλύτερη στιγμή ήταν πέρυσι όταν γιορτάσαμε την ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος και εγκαινιάσαμε ταυτόχρονα και τα 14 περιφερειακά αεροδρόμια στην εκδήλωση που κάναμε τον Μάιο στη Θεσσαλονίκη. Τότε είναι που συνειδητοποίησα πως τα είχαμε καταφέρει. Πως όλη αυτή η προσπάθεια ετών και οι χρηματοδοτήσεις που άγγιξαν το ενάμισι δισεκατομμύριο είχαν συμβάλει στην ολοκλήρωση ενός εκτενέστατου προγράμματος αναβάθμισης κομβικών υποδομών της χώρας. – Μιλήσατε για τη Θεσσαλονίκη. Πώς εξελίσσεται η προσπάθειά σας να την αναδείξετε σε περιφερειακό κόμβο; – Παρά τη διακοπή που προκάλεσε σε αυτή την πορεία η πανδημία, η Θεσσαλονίκη έχει αρχίσει να δείχνει τις δυνατότητές της ως τοπικός περιφερειακός κόμβος. Είμαστε σε συζητήσεις με πολλές αεροπορικές που εξετάζουν την προοπτική δημιουργίας βάσης τους εκεί. Παράλληλα ήδη εξελίσσεται σε βασικό κέντρο logistics, με μεγάλες εταιρείες, όπως η DHL, να αναπτύσσουν στο αεροδρόμιο τις δικές τους υποδομές. Πιστεύουμε πολύ στις δυνατότητες του αεροδρομίου αλλά και της πόλης, η οποία ήδη έχει αρχίσει να προσελκύει μεγάλους ξένους και ελληνικούς ομίλους που την υιοθετούν ως περιφερειακή έδρα τους. – Φέτος καταγράφηκε μεγάλη αύξηση των ιδιωτικών πτήσεων. Ακούστηκαν όμως και ενστάσεις όπως για τον περιορισμένο χώρο στάθμευσης αλλά και τις χρεώσεις όπως στη Μύκονο. Τι έχετε να πείτε γι’ αυτά; – Πράγματι, οι ιδιωτικές πτήσεις είναι αυξημένες και καθώς το ελληνικό brand αναβαθμίζεται συνεχώς, ενδεχομένως να αυξηθούν περαιτέρω και αυτές. Ωστόσο, η έκταση των αεροδρομίων είναι δεδομένη, όπως και στα περισσότερα αεροδρόμια διεθνώς, και γι’ αυτό δεν μπορούν να φιλοξενούν ανεξάντλητο αριθμό ιδιωτικών αεροσκαφών. Πρωτίστως για λόγους ασφαλείας. Οσον αφορά τις χρεώσεις, αυτές αφορούν τους ground handlers, τις εταιρείες που εργάζονται στο αεροδρόμιο για τη διαχείριση των πτήσεων, αποσκευών κ.ά. – Πώς βλέπετε τις προοπτικές του ελληνικού τουρισμού για το επόμενο έτος; – Είμαι επιφυλακτικός για το πώς θα εξελιχθεί η ζήτηση για ταξίδια το 2023 προφανώς εξαιτίας της ενεργειακής κρίσης και του πληθωρισμού. Και οι δύο αυτές παράμετροι διαβρώνουν την καταναλωτική εμπιστοσύνη και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Ξέρετε, στη Γερμανία η καταναλωτική εμπιστοσύνη χτύπησε το χαμηλότερο επίπεδο που θυμούνται οι περισσότεροι. Με δεδομένο ότι συνήθως οι επιπτώσεις έρχονται δώδεκα μήνες μετά την αρχή της πτώσης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης, δεν μπορούμε να έχουμε ακόμα επαρκή ορατότητα για το 2023. Ωστόσο μιλάμε ήδη με αεροπορικές εταιρείες για την κατανομή των slot της επόμενης χρονιάς, διαδικασία που θα ολοκληρωθεί τον Ιανουάριο. Τότε θα έχουμε ενδεχομένως καλύτερη εικόνα. Τούτων λεχθέντων πρέπει να θυμόμαστε πως, για την ώρα τουλάχιστον, η ταξιδιωτική κίνηση στην Ελλάδα φαίνεται πως διατηρεί το ισχυρό momentum που έχει αποκτήσει φέτος. Και σε κάθε περίπτωση παραμένουμε μεσομακροπρόθεσμα αισιόδοξοι. – Θα ενδιαφερόσασταν για τη δραστηριοποίησή σας και σε άλλα ελληνικά περιφερειακά αεροδρόμια, εκ των 22 που έχει θέσει σε τροχιά αξιοποίησης το ελληνικό Δημόσιο; – Ως Fraport Greece δεσμευόμαστε από τη σύμβαση παραχώρησης και δεν μπορούμε να συμμετάσχουμε σε διαγωνισμό παραχώρησης άλλου αεροδρομίου. Ωστόσο αυτό δεν σημαίνει πως οι μέτοχοί μας δεν μπορούν να εκδηλώσουν ενδιαφέρον. Πρόκειται βεβαίως στην πλειονότητά τους για μικρά αεροδρόμια με πολύ χαμηλή επιβατική κίνηση, προκειμένου να είναι έστω και οριακά κερδοφόρα. Σε ορισμένα όμως έχουν αρχίσει ήδη να καταγράφονται σημάδια ανάπτυξης, όπως για παράδειγμα στην Καλαμάτα, στην Πάρο, στη Νάξο αλλά και στην Αλεξανδρούπολη. Ανθρώπινη ανάγκη το ταξίδι – Ποια είναι η άποψή σας για το μέλλον των ταξιδιών; – Πιστεύω πως το ταξίδι έχει πλέον εξελιχθεί σε μια βασική ανθρώπινη ανάγκη. Τόσο για την οικογενειακή όσο και για την επαγγελματική ζωή και, βέβαια, την αναψυχή. Εκτιμώ λοιπόν πως υπάρχει ένα λαμπρό μέλλον για τα ταξίδια, ειδικά εάν η πολιτική σταματήσει να τα αντιμετωπίζει με παρεμβατικό τρόπο. Αυτή την περίοδο διεθνώς υιοθετούνται ολοένα και πιο επιβαρυντικές πολιτικές, διαφόρων τελών, που μπορεί να αποθαρρύνουν μελλοντικά τα ταξίδια, καθώς τα καθιστούν ολοένα και ακριβότερα. Υπάρχει ένα όριο σε αυτή τη διαδικασία.