Μια περίεργη σιωπή τυλίγει το πέτρινο απομεινάρι απ' το Μοναστηράκι του Ευαγγελισμού, ή Παναγία στο Καλάμι ή Καστριώτισσα, σε αντίθεση με τα άλλα ερείπια εκκλησιών που βρίσκονται στο νησί. Ούτε καν το γιορτάζει νομίζω η τοπική εκκλησία, όπως κάνει με τα λοιπά ερείπια σαν εκείνα της Παναγίας Μεγαλομάτας και της Πρέκλας εντός του Κάστρου, ίσως γιατί θεωρείται πως μεταφέρθηκε στη μεγαλοπρεπή Μονή της Ευαγγελίστριας.

Κι όμως είναι από τα ωραιότερα κτηριακά λείψανα του νησιού καθώς στέκεται ακόμα έξω απ' το Κάστρο, κάτω απ’ τον ορεινό όγκο του Στιβωτού και πάνω απ' την ακτή όπου αποβιβάζονται οι πολυάριθμοι επισκέπτες του τόπου από τη θάλασσα. Απορίας άξιο βέβαια είναι, πόσο θ’ αντέξει όρθιο το ερείπιο βαλλόμενο απ’ τους σφοδρούς βορεινούς ανέμους που πνέουν σχεδόν ασταμάτητα στην περιοχή. Ελπίζω οι ειδικοί να το συμπεριέλαβαν στις επικείμενες εργασίες αποκατάστασης του Κάστρου.

Ελάχιστα είναι γνωστά ως και σήμερα γι' αυτό το ταπεινό εκκλησάκι διαστάσεων μόλις 8Χ6. Απ' το τετρακίονο καθολικό που σώζεται, υποθέτουν οι ειδικοί πως πρόκειται για κτίσμα του 15ου αιώνα, ενώ άλλοι το τοποθετούν τρεις αιώνες πρωτύτερα. Εικάζεται επίσης πως γκρεμίστηκε, άγνωστο πώς και γιατί, στα προεπαναστατικά χρόνια. Η Μονή ήταν περιστοιχισμένη με τείχος που διατηρείται προς το βόρειο μέρος. Καθώς βρισκόταν έξω από το Κάστρο, τη λήστεψαν πολλές φορές αν και μια παράδοση λέει πως όσοι είχαν στην κατοχή τους σκεύη της Μονής, αναγκάστηκαν να τα επιστρέψουν γιατί τους βρήκαν απρόσμενες συμφορές.

Από τα ιερά σκεύη της Μονής, υπάρχει στη Μητρόπολη των Τριών Ιεραρχών, όλο κι όλο, μια λειψανοθήκη της! Η μόνη γραπτή μαρτυρία για το Μοναστηράκι είναι το αφιερωτήριο** του Κωσταντή Μανωλάκη που το 1764, χάρισε στη Μονή το 1/2 του Τσουγκριά!

Έτσι εμπλέκεται σήμερα η Ευαγγελίστρια με τον Τσουγκριά κι αν παρέμεινε ακόμη απούλητος ένεκα του μπερδεμένου ιδιοκτησιακού καθεστώτος του, ίσως το οφείλουμε στο Μανωλάκη...

* Τα στοιχεία για το Μοναστηράκι του Ευαγγελισμού αντλήθηκαν από τη Διδακτορική Διατριβή του π. Χρίστου Γ. Χαχαμίδης “Συμβολή. στήν Ἐκκλησιαστική καί Πνευματική Ἱστορία. τῶν Βορείων Σποράδων (16ος 19ος αἰώνας)”

** Το αφιερωτήριο του κυρ- Μανωλάκη το αποθησαύρισε ο Δρας Ιω Φραγκούλας και μπορείτε να το διαβάσετε εδώ: www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/material/1936_2_5_fragkoulas.pdf