Μ. ΠΕΜΠΤΗ: ΚΑΛΑΝΤΑ ΜΕ ΑΝΘΟΣΤΟΛΙΣΤΟ ΣΤΑΥΡΌ ΣΤΗ ΣΚΙΑΘΟ | γράφει ο Γιώργος Σανιδάς
2022-04-21 13:13:49
Ένα πασχαλιάτικο έθιμο που κρατά μέχρι και σήμερα στη Σκιάθο είναι τα κάλαντα της Μ. Πέμπτης.
Γράφει ο Παπαδιαμάντης στο διήγημα: «Παιδική πασχαλιά»:
«…ἤρχισαν νὰ ἔρχωνται εἰς τὴν θύραν ἀνὰ ζεύγη τὰ παιδία τῆς πολίχνης, μὲ τὸν ὑψηλὸν καλάμινον σταυρὸν στεφανωμένον μὲ ρόδα εὐώδη καὶ μὲ μήκωνας κατακοκκίνους, μὲ δενδρολίβανον καὶ μὲ ποικιλόχροα ἀγριολούλουδα, μὲ τὸν ἀποσπασθέντα ἀπὸ τ᾽ Ὀχτωῆχι χάρτινον Ἐσταυρωμένον εἰς τὸ μέσον τοῦ σταυροῦ, καὶ μὲ ἐρυθρὸν μανδήλιον κυματίζον, μέλποντα τὸ ᾆσμα: Βλέπεις ἐκεῖνο τὸ βουνὶ μὲ κόκκινη παντιέρα; Ἐκεῖ σταυρῶσαν τὸ Χριστό, τὸν πάντων βασιλέα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Σύρε μητέρα μ᾽, στὸ καλὸ καὶ στὴν καλὴ τὴν ὥρα, κ᾽ ἐμένα νὰ μὲ καρτερῇς τὸ Σάββατο τὸ βράδυ· ὅταν σημαίνουν ἐκκλησιὲς καὶ ψέλνουνε παπάδες, τότες καὶ σύ, μαννούλα μου, νά ᾽χῃς χαρὲς μεγάλες. Καὶ τί χαρὲς μεγάλες τῷ ὄντι, τί χαρὲς δι᾽ ὅλα τὰ παιδία! Καὶ ἡ καλὴ ἡ μήτηρ της προθυμότατα ἔδιδεν ἀνὰ δύο ἀρτιβαφῆ αὐγὰ εἰς ὅλα τὰ παιδία· δύο αὐγὰ κόκκινα, καὶ τί εὐτυχία! τί νίκη! ἐνῷ ἡ μάμμη ἐφώναζεν ὅτι ἀρκετὰ παιδία ἦλθαν, καὶ ἀρκετὰ ἐτραγούδησαν, καὶ ὅτι ἔπρεπε νὰ ὑπάγουν καὶ ἀλλοῦ.»
Τα παιδιά ουσιαστικά τραγουδούν το μοιρολόγι που αναφέρεται στη Σταύρωση του Χριστού: «Σήμερα μαύρος ουρανός», γνωστό και ως «Μοιρολόι της Παναγίας»: «Σήμερον μαύρος Ουρανός, σήμερον μαύρη μέρα, σήμερον όλοι θλίβονται και τα βουνά λυπούνται. Σήμερον έβαλαν βουλή οι άνομοι Εβραίοι, οι άνομοι και τα σκυλιά κι’ οι τρισκαταραμένοι για να σταυρώσουν το Χριστό, των πάντων Βασιλέα. Ο Κύριος ηθέλησε να μπει σε περιβόλι να λάβει δείπνον μυστικόν για να τον λάβουν όλοι. Κι’ η Παναγιά η Δέσποινα καθόταν στο θρονί της, τας προσευχάς της έκανε για τον Μονογενή της….»
Πρόκειται για ένα μεσαιωνικό μακροσκελές ομοιοκατάληκτο αριστούργημα λόγιας προέλευσης με πλατιά λαϊκή αποδοχή που σε πολλές άλλες περιοχές τραγουδιέται από τα παιδιά το πρωί της Μ. Παρασκευής. Εκφράζει τη συμπόνια, την ταύτισή τους με τη μητρική, ανθρώπινη πλευρά της Παναγιάς. Στη Σκιάθο ειδικά, ο Σταυρός ντυμένος με τα άνθη της άνοιξης έρχεται ν’ απαλύνει τον αβάσταχτο πόνο της…
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ