ΧΙΟΝΙΣΜΕΝΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ | Γράφει ο Γιώργος Σανιδάς
2022-01-24 22:50:16
Δύο από τα πιο αριστουργηματικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη εξελίσσονται μέσα στο χιόνι. Το ένα είναι το πασίγνωστο «Στὸ Χριστὸ στὸ Κάστρο» που δημοσιεύτηκε το 1892 και το δεύτερο «Ὁ Ἔρωτας στὰ χιόνια» το 1896 . Το πρώτο αρχίζει με τη συγκλονιστική αγγελία στην μικρή πολίχνη: ― Τὸ Γιάννη τὸ Νυφιώτη καὶ τὸν Ἀργύρη τῆς Μυλωνοῦς, τοὺς ἔκλεισε τὸ χιόνι ἀπάν᾽ στὸ Κάστρο, τ᾽μ πέρα πάντα, στὸ Στοιβωτὸ τὸν ἀνήφορο· τ᾽ ἀκούσατε;
Μόλις μαθαίνει τα νέα ο παπά Φραγκούλης, ο πατέρας δηλαδή του συγγραφέα, σπείρει το μικρόβιο της φιλανθρωπίας στην ομήγυρή του και κάμπτει όλες τις αντιρρήσεις του μαστρο- Πανάγου του μαραγκού: ― Νὰ μποροῦσε κανεὶς νὰ τοὺς ἔφερνε βοήθεια; ἐψιθύρισεν ὁ ἱερεύς, ὅστις ἐφαίνετο κάτι μελετῶν μέσα του. ― Τί βοήθεια νὰ τοὺς κάμουνε; εἶπεν ὁ Πανάγος ὁ μαραγκός. Ἀπ᾽ τὴ στεριὰ ὁ τόπος δὲν πατιέται. Ἔρριξε, ἔρριξε χιόνι κι ἀκόμα ρίχνει… Ὁ παπα-Φραγκούλης ἐπανέλαβεν ἐρωτηματικῶς: ― Κι ἀπ᾽ τὴ θάλασσα, μαστρο-Πανάγο; ― Ἀπ᾽ τὴ θάλασσα, παπά, τὰ ἴδια καὶ χειρότερα. Γραιολεβάντες δυνατός, φουρτούνα, κιαμέτ. Ὅλο καὶ φρεσκάρει. Ξίδι μοναχό. Ποῦ μπορεῖς νὰ ξεμυτίσῃς ὄξ᾽ ἀπ᾽ τὸ λιμάνι, κατὰ τ᾽ Ἀσπρόνησο! ― Ἀπὸ Σοφρὰν τὸ ξέρω, Πανάγο, μὰ ἀπὸ Σταβέτ; Ὁ ἱερεὺς ἐπρόφερεν οὕτω τοὺς ὅρους Sopra vento καὶ Sotto vento, ἤτοι τὸ ὑπερήνεμον καὶ ὑπήνεμον, ἐννοῶν εἰδικώτερον τὸ βορειανατολικὸν καὶ τὸ μεσημβρινοδυτικόν. ― Ἀπὸ Σταβέτ, παπὰ… μὰ εἶναι φόβος μήν τονε γυρίσῃ στὸ μαΐστρο. ― Μὰ… τότε πρέπει νὰ πέσουμε νὰ πεθάνουμε, εἶπεν ὡς ἐν συμπεράσματι ὁ ἱερεύς. Δὲν εἶναι λόγια αὐτά, Πανάγο….» Ώσπου... «Ἐπλησίαζε μεσάνυκτα, ὅταν ἔφθασαν ὑπὸ τὴν γέφυραν τοῦ Κάστρου, μισοπνιγμένοι, παγωμένοι, ἁλμυροὶ ἀπὸ θάλασσαν καὶ λευκοὶ ἀπὸ χιόνα, μελανιασμένοι τὰ χείλη, ἀλλὰ θερμοὶ τὴν καρδίαν.»
Το δεύτερο διήγημα αναφέρεται στον ανεκπλήρωτο έρωτα του μπαρμπα-Γιαννιού (ω πόσο μοιάζει με τον κυρ- Αλέξανδρο!) για την παντρεμένη πολυλογού και ψεύτρα μυλωνού. Σ’ αυτό τον έρωτα ο ταλαίπωρος μονήρης γέρος έχει επενδύσει την τελευταία του ελπίδα στη ζωή. Μάταια, «τό παράθυρον ἐκλείσθη...» και.... «Τὴν ἄλλην βραδιάν, ἡ χιὼν εἶχε στρωθῆ σινδών, εἰς ὅλον τὸν μακρόν, στενὸν δρομίσκον… ― Ἄσπρο σινδόνι… νὰ μᾶς ἀσπρίσῃ ὅλους στὸ μάτι τοῦ Θεοῦ… ν᾽ ἀσπρίσουν τὰ σωθικά μας… νὰ μὴν ἔχουμε κακὴ καρδιὰ μέσα μας… Κ᾽ ἐπάνω εἰς τὴν χιόνα ἔπεσε χιών. Καὶ ἡ χιὼν ἐστοιβάχθη, ἐσωρεύθη δύο πιθαμάς, ἐκορυφώθη. Καὶ ἡ χιὼν ἔγινε σινδών, σάβανον… Καὶ ὁ μπαρμπα-Γιαννιὸς ἄσπρισεν ὅλος, κ᾽ ἐκοιμήθη ὑπὸ τὴν χιόνα, διὰ νὰ μὴ παρασταθῇ γυμνὸς καὶ τετραχηλισμένος, αὐτὸς καὶ ἡ ζωή του καὶ αἱ πράξεις του, ἐνώπιον τοῦ Κριτοῦ, τοῦ Παλαιοῦ Ἡμερῶν, τοῦ Τρισαγίου.»
ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ