Ισχυρή ανταγωνιστικά η Ελλάδα, την εκτίμηση ότι ο ελληνικός τουρισμός θα προσεγγίσει τις επιδόσεις- ρεκόρ του 2019 από το τέλος του 2023 και σταδιακά προς το 2024, και η επαναφορά στο business as usual από το 2023, ήταν ορισμένα από τα συμπεράσματα της 4^ης Ημερίδας «Tourism of Tomorrow» που διοργάνωσε στις 24 Απριλίου 2021 το ακαδημαϊκό πρόγραμμα Τουρισμού και Φιλοξενίας του ACT - American College of Thessaloniki.

Η θωράκιση του τουρισμού και η ενίσχυση της ανθεκτικότητάς του απέναντι στις δυσκολίες που έχει επιφέρει η πανδημία ήταν το θέμα της ημερίδας που φέτος πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά με τη συμμετοχή εκπροσώπων φορέων, τουριστικών επιχειρήσεων, εκπαιδευτικών οργανισμών και συμβουλευτικών εταιριών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

Στον εναρκτήριο χαιρετισμό του ο Δρ Πάνος Βλάχος, Πρόεδρος του Κολλεγίου Ανατόλια, τόνισε πως «παρά την αναταραχή που έφερε η πανδημία, το ACT κατάφερε να μείνει δραστήριο και προσανατολισμένο σε προγράμματα όπως αυτό του τουρισμού για να συνεχίσει να προετοιμάζει τους ηγέτες και τους εργαζόμενους του αύριο στον τομέα του Τουρισμού. Το μέλλον του Τουρισμού είναι άδηλο, αλλά με πολύ μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης. Ελπίζουμε οι γνώσεις που μοιραζόμαστε, όπως με αφορμή αυτή την εκδήλωση, θα μας οδηγήσουν στην ανάπτυξη που προσδοκούμε».

«Ισχυρή ανταγωνιστικά η Ελλάδα»

Ο κεντρικός ομιλητής Δρ Χρήστος Καμπόλης, Επικεφαλής Οικονομολόγος στο Κέντρο Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας του IMD World Competitiveness Center, συνέδεσε την τουριστική ανάκαμψη με τα ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά της Ελλάδας και ειδικά με το οικονομικό της προφίλ υπενθυμίζοντας ότι «η χώρα μας ανήκει στο στενό πυρήνα της Ευρώπης, είναι είναι μία από τις μόλις οκτώ οικονομίες της ΕΕ με πληθυσμό περίπου 10 εκ. ανθρώπων, πλούσια από άποψη κατά κεφαλήν ΑΕΠ, έχει υιοθετήσει το ευρώ και είναι μέλος της στην ΕΕ από το 1981», σημείωσε. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που προσφέρουν ένα πολύ καλό μονοπάτι για την άνθιση του τουρισμού, που τα έσοδά του  αντιπροσωπεύουν το 10% του ΑΕΠ της Ελλάδας.

Όσον αφορά στους επιμέρους δείκτες η Ελλάδα βρίσκεται στην 9^η θέση μεταξύ 63 χωρών στη λίστα της Παγκόσμιας Τράπεζας και στη 2^η θέση στην Ευρώπη ως προς την ευκολία και ταχύτητα ίδρυσης μίας νέας επιχείρησης. Στην ίδια λίστα η Ελλάδα είναι 26η στη διαθεσιμότητα εξειδικευμένων μηχανικών, μία θέση που υποδεικνύει ανάλογες τάσεις στη διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού στην τουριστική βιομηχανία. Σημαντικό στοιχείο αισιοδοξίας είναι και η προσαρμοστικότητα της κυβέρνησης σε αλλαγές στην οικονομία εν μέσω της πανδημίας, και ότι οι Έλληνες δεν εμφορούνται από τον φόβο της αποτυχίας στα επιχειρηματικά τους εγχειρήματα.

Κατά τον δρα Καμπόλη η Ελλάδα χρήζει βελτίωσης στους τομείς της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, της κυβερνοασφάλειας, της προστασίας από την πειρατεία λογισμικού, στη χρήση των δυνατοτήτων που προσφέρουν τα Μεγάλα Δεδομένα (Big Data) και η Ανάλυση Δεδομένων.

Ο Δρ Καμπόλης αναφέρθηκε στον Ιχνηλάτη Ανάκαμψης (Recovery Tracker) του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (WTO) που καταγράφει παγκόσμιο κλίμα αισιοδοξίας για την επανάκαμψη των ταξιδιών και του τουρισμού.

«Business as usual μετά το 2023»

Το περιβάλλον είναι ακόμη ρευστό σημείωσε ο Andreas Scriven, Lead Partner, Hospitality & Leisure, Deloitte, καθώς οι ενδείξεις για τις αγορές που τροφοδοτούν τον ελληνικό τουρισμό (Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία, Γαλλία) δείχνουν επιφυλακτικότητα και περιορισμένη διάθεση των πολιτών τους για αεροπορικά ταξίδια και διαμονή σε ξενοδοχεία μέσα στους επόμενους τρεις μήνες – ποσοστό που είναι κάτω από το 20% στις περισσότερες αγορές. Παρόλα αυτά,  οι δείκτες αρχίζουν να βελτιώνονται δείχνοντας θετική τροχιά στις περισσότερες χώρες.

Η πανδημία επιτάχυνε αλλαγές, που διαφαίνονταν από τα προηγούμενα χρόνια, έφερε όμως και αλλαγές που παραμείνουν. Σύμφωνα με τον ομιλητή τα διεθνή ταξίδια για επαγγελματικούς λόγους θα επιβιώσουν. Οι  κρατήσεις (booking) θα γίνουν μία αδιάλειπτη διαδικασία, ενώ θα επικρατήσουν η λογική του pick up στις περισσότερες επιχειρήσεις εστίασης, μία νέα σύγχρονη και προσεκτική προσέγγιση στον σχεδιασμό των χώρων, και η τάση του biz-leisure (δυνατότητα εργασίας εξ αποστάσεως παρατείνοντας ένα ταξίδι αναψυχής) δημιουργώντας έναν νέο τύπο ταξιδιώτη.

«Η ασφάλεια θα συνεχίσει να έχει πρωτεύοντα ρόλο» υπογράμμισε ο  κ. Scriven που εκτίμησε ότι το 2023 θα είναι η χρονιά της επαναφοράς του τουρισμού στο «business as usual». Το επιχειρηματικό μοντέλο θα υποστεί και αυτό μεταβολές, καθώς αναμένονται αλλαγές στις οικονομικές συμφωνίες ανάμεσα σε ιδιοκτήτες και διαχειριστές χώρων. 

«Τα multisite events ευκαιρίες για νέες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις»

Για τον μετασχηματισμό του συνεδριακού τουρισμού μίλησε ο Matthias Schultze, Managing Director, GCB German Convention Bureau (Γερμανικό Γραφείο Συνεδρίων). Η Ευρώπη συγκεντρώνει το 52,5% του παγκόσμιου συνεδριακού τουρισμού με τη μερίδα του λέοντος να κατέχει η Γερμανία με 423 εκ. επισκέπτες μέσα στο 2019.

Σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης οι παράγοντες που θα επηρεάσουν την επανεκκίνηση του κλάδου είναι οι εμβολιασμοί και οι στρατηγικές ανίχνευσης μέσω τεστ, οι επίσημες ταξιδιωτικές οδηγίες, και η πρότερη εμπειρία από μεγάλες παγκόσμιες κρίσεις όπως η 11^η Σεπτεμβρίου και η οικονομική κρίση.

Σύμφωνα με το ρεαλιστικό σενάριο της έρευνας, το 2024 θα είναι η χρονιά της πλήρους  επαναφοράς σε μία νέα κανονικότητα, με ποιοτικές και ποσοτικές αλλαγές, υβριδικά γεγονότα που θα συνδυάζουν τα φυσική παρουσία περιορισμένου αριθμού συνέδρων με ταυτόχρονες εξ αποστάσεως διαδικτυακές συνδέσεις.

«Είναι μία ευκαιρία για τα ξενοδοχεία να προσφέρουν υψηλές τεχνολογικές υπηρεσίες στους πελάτες τους και παροχές για τα multisite conferences» επεσήμανε ο διευθυντής του γερμανικού συνεδριακού φορέα.

«Έμφαση στο συναίσθημα δίνει η νέα Καμπάνια του ΕΟΤ»

Την εκτίμηση ότι ο ελληνικός τουρισμός θα αποδειχθεί αρκετά ανθεκτικός απέναντι στην πανδημία, με προοπτική να προσεγγίσει τα επίπεδα του 2019 από το τέλος του 2023 και σταδιακά προς το 2024, διατύπωσε ο Γιάννης Τσάκαλος, Διευθύνων Σύμβουλος της «AQ Strategy». Τα 2021 προβλέπεται δύσκολο, όπως είπε, με τα μεγέθη του τουρισμού να αναμένεται να κινηθούν στο 40%-50% των αντίστοιχων του 2019.

Κατά τη διάρκεια της συζήτησης ο κ. Τσάκαλος παρουσίασε συνοπτικά το πλαίσιο στρατηγικής της παγκόσμιας καμπάνιας που δημιούργησε ο ΕΟΤ με την Ogilvy και την AQ Strategy, με κεντρικό μήνυμα «All you want is Greece».

Η νέα καμπάνια δίνει ιδιαίτερη έμφαση στο συναίσθημα, καθώς για «πρώτη φορά όλοι οι άνθρωποι στον κόσμο βίωσαν το ίδιο συναίσθημα: του περιορισμού στο σπίτι, της μονοτονίας, της ρουτίνας. Τι θέλουμε; Να δούμε τον ήλιο, να έχουμε ησυχία, να βγούμε έξω. Τι μας έλειψε; Όλα. Να πιούμε ένα ποτήρι κρασί με τους φίλους μας, η επαφή με τους ανθρώπους και τη φύση, η θάλασσα, η ελευθερία, οι νέες γεύσεις, η τέχνη. Όλα όσα μας έχουν λείψει και όλα όσα αναζητούμε βρίσκονται στην Ελλάδα. "All you want is Greece". Αυτό είναι το σκεπτικό της καμπάνιας» εξήγησε ο κ. Τσάκαλος.

Σε αυτό το αφήγημα το “Ήλιος και Θάλασσα” δίνει πλέον τη θέση του στην "Εμπειρία" μέσα από τη γαστρονομία, το κρασί, την τέχνη, την Ιστορία, τις υπαίθριες δραστηριότητες και την ευεξία, συνδέοντας «τον τουρισμό με την κοινωνία και τη φύση. Η πρώτη πρόκληση είναι να θέσουμε τον άνθρωπο στο επίκεντρο αυτού του αφηγήματος. Η δεύτερη πρόκληση είναι να αναπτύξουμε ένα βιώσιμο μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης» επισήμανε ο διευθύνων σύμβουλος της AQ Strategy.

«Βιωσιμότητα, περιβάλλον και κοινωνία στις προτεραιότητες των ταξιδιωτών»

Η βιωσιμότητα, μία ισχυρή τάση που εμφανίστηκε προ πανδημίας, βρίσκεται πλέον στις προτεραιότητες των ταξιδιωτών όπως υπογράμμισε η Ελένη Ανδρεάδη, Διευθύντρια Αειφόρου Ανάπτυξης και Κοινωνικής Ευθύνης του Ομίλου Sani/Ikos. Το 82% των τουριστών θέλουν να ταξιδέψουν σε αειφόρους προορισμούς, ενώ στις προτεραιότητες της νέας γενιάς είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Παράλληλα, η βιωσιμότητα μπορεί να γίνει ένας τρόπος θωράκισης των ξενοδοχειακών μονάδων, σύμφωνα με την κ. Ανδρεάδη.

«Οι μεγάλες ξενοδοχειακές αλυσίδες έχουν ανανεώσει τις δεσμεύσεις τους για δράσεις ορθής διαχείρισης των αποβλήτων, πλαστικού, εξοικονόμησης ενέργειας, ακόμη και για την αλλαγή στις εργασιακές συνθήκες προς όφελος των εργαζομένων» ανέφερε η κ. Ανδρεάδη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το Sani Green το πρόγραμμα αειφορίας που εφαρμόζεται εδώ και 13 χρόνια στο Sani με απτά αποτελέσματα όπως την καταγεγραμμένη μείωση του πλαστικού κατά 80%, την προστασία του υγροβιοτόπου, την υποστήριξη της τοπικής κοινωνίας, καθώς και την ανάληψη νέων δράσεων για τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τη διαχείριση νερού και αποβλήτων.

«Οι άνθρωποι έχουν την απαίτηση από τα ξενοδοχεία να λειτουργούν ως δύναμη καλού για την τοπική κοινωνία. Ίσως η πανδημία δώσει την ευκαιρία και τον χρόνο σε όλους να ξανασχεδιάσουν τις λειτουργίες τους με αυτό το κριτήριο. Εάν έχεις πρόγραμμα και πλάνο, μπορείς να έχεις και πρόσβαση σε χρηματοδότηση» τόνισε η κ. Ανδρεάδη.

Όσον αφορά στις κρατήσεις η «ζήτηση είναι τεράστια» ανέφερε η ομιλήτρια. «Οι κρατήσεις προσεγγίζουν τα επίπεδα του 2019, αλλά είμαστε σε αναμονή. Το πιο πιθανό να αποκατασταθεί μία ροή επισκεπτών τον Νοέμβριο ή τον Δεκέμβριο του 2021 αρκεί να μην συμβεί κάποιο αναπάντεχο γεγονός».

Το μέλλον αισιόδοξο, το παρόν αβέβαιο

Ο Τιμ Ανανιάδης, Hospitality Executive / Business Leader δεν έκρυψε την ανησυχία του για τη σημερινή κατάσταση και τον κλάδο που παλεύει για την επιβίωσή του, καθώς για δεύτερη συνεχή χρονιά ο τουρισμός θα κινηθεί με οριακά κέρδη. «Ο τουρισμός πρέπει να επιβιώσει προτού μιλήσουμε για το μέλλον του» είπε χαρακτηριστικά. Ιδιαίτερα ανησυχητικό για τον κ. Ανανιάδη είναι ότι ο ελληνικός τουρισμός εξαρτάται από τρίτες χώρες και τις ταξιδιωτικές οδηγίες που θα εκδώσει το κάθε κράτος για τους πολίτες του.

Όσον αφορά στη βιωσιμότητα, ο κ. Ανανιάδης σημείωσε πως πρέπει «να ορίσουμε τι σημαίνει, ώστε να είναι κάτι απτό για όλους και να αφορά όλους τους εμπλεκόμενους. Αλλιώς δεν έχει νόημα. Καθώς, επίσης, η βιωσιμότητα απαιτεί κεφάλαιο, δέσμευση, έρευνα, εξειδίκευση, είναι ένα ερώτημα πώς θα υιοθετήσουν τη βιωσιμότητα οι εταιρίες που έχουν οικονομικά προβλήματα».

Μιλώντας από προσωπική εμπειρία με έκπληξη διαπίστωσε ότι «οι πελάτες δεν ενδιαφέρονται για τα πρωτόκολλα ασφαλείας και καθαριότητας στα ξενοδοχεία», και πως «οι άνθρωποι που ταξιδεύουν το κάνουν παίρνοντας το ανάλογο ρίσκο. Όπως είδαμε πέρυσι πολλοί τουρίστες εγκλωβίστηκαν στον προορισμό τους λόγω αλλαγής των περιοριστικών μέτρων. Όλα αυτά είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Πρέπει να είμαστε ενημερωμένοι και οι πελάτες να γνωρίζουν τις συνθήκες του ταξιδιού τους».

Μία άλλη διαπίστωσή του είναι ότι ο χρόνος που θα περνούν οι τουρίστες στα ξενοδοχεία θα αυξηθεί εξαιτίας του φόβου τους για τους δημόσιους χώρους. Προτεραιότητα, επίσης, είναι να «γνωρίσουμε και να αντιληφθούμε τις επιθυμίες και τη νοοτροπία της νέας γενιάς, καθώς δεν έχουμε πλέον επισκέπτες που επιθυμούν το ίδιο πράγμα».

Σχεδιασμός με βάση το όραμα του αύριο και τις ανάγκες του σήμερα

Η Δρ Αγγελική Κοσμοπούλου, Εκτελεστική Διευθύντρια του Κοινωφελούς Ιδρύματος Αθανασίου Λασκαρίδη και Αντιπρόεδρος του ΕΟΤ, τόνισε ότι προς το παρόν «όλοι μας λειτουργούμε με ενημερωμένες υπόνοιες. «Αυτή τη στιγμή σε πολλά ελληνικά νησιά δεν υπάρχουν διαθέσιμα καταλύματα καθώς έχουν γίνει όλες οι προκρατήσεις. Βλέπουμε το έντονο ενδιαφέρον των ταξιδιωτών να έρθουν, αρκεί όμως να τους επιτραπεί να ταξιδέψουν».

Σε κάθε περίπτωση «ήρθε η ώρα να σκεφτούμε στρατηγικά και να ξανασχεδιάσουμε τον τουριστικό κλάδο με βάση το όραμα του αύριο και την ανάγκη του σήμερα, κάτι που είναι εξ ορισμού δύσκολο». Η Δρ Κοσμοπούλου περιέγραψε τη βιωσιμότητα ως αναγκαιότητα και παράμετρο σχεδιασμού του τουριστικού προϊόντος. «Δεν έχει να νόημα να μιλούμε για βιωσιμότητα για να ακούγεται ωραία ο δημόσιος λόγος μας. Πρέπει να επιστρέψουμε πίσω στα βασικά: να προετοιμάσουμε τη χώρα, να δούμε αν έχουμε τις υποδομές για ανακύκλωση, να μετρήσουμε την επίπτωση των ρύπων».

Η εκπαίδευση βαρόμετρο για τη βιομηχανία

Για την εκπαίδευσης των στελεχών του τουρισμού μίλησε ο Tarek Kouatly, Director of Marketing & Development - Asia Pacific, Swiss Education Group.

«Στην Ελβετία χρησιμοποιούμε ως βαρόμετρο μία έρευνα μεταξύ 200 επιχειρήσεων ώστε να διαμορφώσουμε αναλόγως τα προγράμματα σπουδών μας» είπε ο κ. Kouatly. «Η έρευνα μας έδειξε ότι ο κόσμος θα συνεχίσει να διακατέχεται από αισθήματα φόβου εν είδη μετατραυματικού σοκ είτε με αφορμή μία νέα πανδημία. Το σίγουρο είναι πως δεν θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση».

Ο εκπρόσωπος του ελβετικού εκπαιδευτικού οργανισμού, που θεωρείται από τους κορυφαίους στον κόσμο, είπε ότι «είναι πολύ σημαντικό να κρατήσουμε σε υψηλό επίπεδο την ποιότητα του ανθρώπινου δυναμικού και της εργασίας, γιατί σε αυτό εκπαιδεύονται οι αυριανοί εργαζόμενοι και ηγέτες του κλάδου». Υπογράμμισε την ανάγκη να δημιουργηθούν κίνητρα ώστε οι εκπρόσωποι της γενιάς Z - μεταξύ των οποίων άτομα ηλικίας 24 ετών – «να εργαστούν στον τουριστικό κλάδο, όχι παροδικά αλλά μόνιμα. Ένα πρόβλημα που ανέδειξε η έρευνα είναι ότι οι νέοι εργαζόμενοι εισπράττουν περισσότερα εύσημα από τους πελάτες παρά από τους εργοδότες τους».

Τη συζήτηση συντόνισε ο Νίκος Σαπουντζής, CEO & Marketing Strategist, Tourism Plus, και σχολίασαν ο Δρ Νίκος Χουρβουλιάδης, Διευθυντής του Business School του ACT και ο Ανέστης Αναστασίου, συντονιστής των ακαδημαϊκών προγραμμάτων Τουρισμού και Φιλοξενίας στο ACT.