(Μιὰ πρώτη προσέγγιση στὸ θέμα) Ἀντιγράφω ἀπὸ τὸν Παπαδιαμάντη.  «Δύο χωρικοὶ ὄρθιοι, πέντε βήματα μακρὰν τοῦ ψητοῦ, τῆς φλάσκας καὶ τοῦ σχοίνου, ἵσταντο καὶ συνωμίλουν ζωηρῶς. Εἶχαν εὕρει τὴν ὥραν καὶ τὸν τόπον νὰ λογομαχήσωσι δι᾽ ἓν χωράφιον τεσσάρων στρεμμάτων, περὶ τοῦ ὁποίου ἐμάχοντο ἀπὸ ἐτῶν. Ἀντικρύ, πρὸς μεσημβρίαν, ἐπὶ τοῦ βραχώδους λόφου, ἀνάμεσα εἰς πέντε βράχους, εἰς τρία μονοπάτια καὶ εἰς κρημνόν, εὑρίσκετο τὸ διαφιλονικούμενον χωράφιον. Ὁ εἷς τῶν χωρικῶν ἐχειρονόμει, κ᾽ ἐδείκνυε πρὸς τὰ ἐκεῖ, καὶ ἰσχυρίζετο ὅτι τὸ χωράφιον τὸ ἰδικόν του εἶχεν σύνορον ἀκριβῶς τὸν τρίτον βράχον πρὸς τὰ δεξιά» (Α. Παπαδιαμαντης, Λαμπριατικος ψάλτης) Προσέχοντας τὰ παραπάνω, τὰ ὁποῖα συμβαίνουν  τὴν κορυφαία τῆς Ἀναστάσεως τὴ Νύχτα σὲ κάποιο ἐξωκκλήσι τῆς Σκιάθου, παρατηροῦμε ὅτι τὶς ἀνθρώπινες ἀδυναμίες τους οἱ πιστοὶ δὲν τὶς ἀφήνουν στὸ σπίτι τους, ἀλλὰ τὶς κουβαλοῦν μαζί τους, ὅπως τὶς ἁμαρτίες τους. Κι αὐτὸ δὲ συμβαίνει μονάχα τὴ χρονιάρα αὐτὴ ἡμέρα, ἀλλὰ πάντοτε, γιατὶ πρέπει νὰ γνωρίζουμε, πὼς τὸ πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας δὲν ἀποτελεῖται ἀπό ἁγίους ἀλλ᾿ ἀπὸ ἀγωνιζόμενους πιστούς. Ὅπως ἐπίσης θὰ πρέπει νὰ ἔχουμε ὑπόψιν μας καὶ τὸ ἑξῆς: ὅτι δηλαδή, αὐτοὶ οἱ δύο, πρὶν λογομαχήσουν μπορεῖ νὰ προσῆλθαν καὶ νὰ Κοινώνησαν. ‘Ακόμα δὲ μπορεῖ,  τὰ ὅσα τοὺς ἀπασχολοῦσαν,  νὰ τὰ γνώριζε κι ὁ παπᾶς, ὁ ὁποῖος νὰ τοὺς συμβούλεψε κιόλας νὰ βροῦν τὴ λύση στὸ πρόβλημά τους,- δυὸ χρόνια τοὺς παίδευε- ὅμως ἐκεῖνοι, ἴσως νὰ μὴν ἔδωσαν καμμιὰ σημασία. Ἔπειτα μὴ ξεχνᾶμε ὅτι οἱ τέτοιου εἴδους «πιστοὶ»προσέρχονται «συνηθείας ἔνεκεν καὶ οὐκ εὐσεβείας» (Ἱω. Χρυσόστομος), ὁπότε εἶναι αὐτονόητη ἡ ὅποια τους συμπεριφορά. . Μὲ λίγα λόγια μέσα στὴ μικρὴ κοινότητα τοῦ νησιοῦ ἤ τοῦ χωριοῦ πάντοτε θὰ ὑπάρχουν κι αὐτὰ τὰ φαινόμενα, κοντὰ στὰ ἄλλα, «τῶν   παντοπωλῶν, μικρεμπόρων καὶ τοκιστῶν τῆς χθές, τῶν νεοπλούτων τῆς σήμερον, κατὰ πόλεις καὶ κώμας». (Λαμπριάτικος ψάλτης). Πρέπει δὲ νὰ ποῦμε πῶς αὐτὰ, τὰ ἄλλα φαινόμενα,  ἦταν χειρότερα τῶν προηγουμένων, ἐπειδὴ ἀλλοίωναν ἐπικίνδυνα τὸ χαρακτήρα τῆς Κοινότητας καὶ τὸν ἐκφύλιζαν. Καὶ γιὰ νὰ τὸ αἰτιολογήσει κανεὶς αὐτὸ δὲν  ἔχει παρὰ νὰ ἐπισκεφτεῖ  κι ἄλλες σελίδες τόσο τοῦ Παπαδιαμαντη, ὅσο καὶ τοῦ Μωραϊτίδη, ὥστε νὰ δεῖ τὰ πράγματα πιὸ καλά. (βλ. π. χ. τὸ διήγημα τοῦ Παπαδιαμάντη, «Ρεμβασμὸς τοῦ Δεκαπενταυγούστου», ἀλλὰ καὶ τὴ «Σταχομαζώχτρα» τοῦ ἴδιου, ὅπως ἐπίσης τὴ νουβέλα τοῦ Ἀλ. Μωραϊτίδη, «Ὁ Δεκατιστής»,, κ. ἄ). Ἀλήθεια, πῶς παρεισφρύουν μέσα στὶς μικρές, κλειστὲς κοινωνίες αὐτὰ τὰ φαινόμενα; Εἶναι ἕνα ἐρώτημα ποὺ ἀπαιτεῖ διερεύνηση καὶ μελέτη. Κατὰ τὰ ἄλλα ὁ νοῦς αὐτοῦ ποὺ συντάσσει αὐτὲς τὶς γραμμὲς εἶναι στὸν ἱερέα: αὐτὸν δηλαδὴ ποὺ βλέπει τὸ ἄδικο, ἀλλὰ κι ἀπὸ τὴν ἄλλη,  τοὺς βλέπει ὅλους γύρω του,  ὡς συμπορευομένους πρὸς τὴ Βασιλέια τοῦ Θεοῦ, ὅπως τὸν καιρὸ τῆς Ἐξόδου συμπορευονταν μὲ τὸν Μωυςὴ κι ὁ περιοῦσιος λαὸς τοῦ Ἰσραὴλ ἀπὸ τὴν γῆ Αιγύπτου πρὸς τὴν γῆ τῆς ἐπαγγελίας ( Βλ. Ἐξ. Κεφ. 12 ἑξ.). Ἀκόμα βλ. τὴν προσεχτική, ὄχι φοβισμένη ὅπως θὰ ἤθελαν κάποιοι, στάση τοῦ ἱερέα στὸ ὄντως συβιλλικὸ καὶ ἀποδεχόμενο ἔντιμη μελέτη καὶ θεοσεβῆ ἑρμηνεία παπαδιαμαντικὸ διήγημα,  «Ὀ Γάμος τοῦ Καραχμέτη». Γιατὶ ὅλες  αὐτὲς οἱ πονηρὲς καὶ σκοτεινὲς στιγμὲς, οἱ ὁποῖες σὲ κάθε ἱερωμένο μποροῦν  νὰ συμβοῦν,  πρέπει νὰ ξέρουμε, πὼς ἀπὸ μιὰ Ἀποστολικὴ φράση κρέμονται καὶ μέσω αὐτῆς ἀνοίγονται στὸν κόσμο. «Ὅς  πάντας ἀνθρώπους θέλειν σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀλήθείας ἐλθεῖν>» ( Α. Τιμ. 2.4) Εἶναι φορὲς ποὺ ἀκοῦμε ἐμεῖς οἱ ἱερεῖς πολλὰ καὶ παράδοξα. Ὅπως, ὅτι συντασσόμαστε μὲ τὴ μερίδα τὴ μιὰ ἤ τὴν ἄλλη,  γιατὶ ἀνεχόμαστε τοὺς προσερχομένους. Ἀλήθεια, τὶ ἄλλο νὰ κάνουμε ὅταν ἔχουμε  τὴν ἀποστολικὴ ἐντολή:  «μετὰ πάσης ταπεινοφροσύνης καὶ πρᾳότητος, μετὰ μακροθυμίας, ἀνεχόμενοι ἀλλήλων ἐν ἀγάπῃ»; (Ἐφ. 4, 2). Τὰ συμπεράσματα δικά σας... π. Κων. Ν. Καλλιανός