Ειδικότερα, στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 5.500 ναοί, και περίπου 10.000 ιερείς. Ωστόσο, ένας κόσμος ολόκληρος βρίσκεται πίσω από τον ιερέα που λειτουργεί στον ναό. Ψάλτες, νεωκόροι και βοηθητικό προσωπικό, που εργάζονται περισσότερες ημέρες από ό,τι φαντάζεται ο πολίτης που δεν έχει εντρυφήσει στα της Εκκλησίας. «Και πάντως, όχι μόνο Κυριακή. Οι ιεροψάλτες πηγαίνουν στην εκκλησία 286 φορές τον χρόνο, σε γιορτές και αργίες που εφημερεύουν μόνον οι γιατροί και τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Η παρανόηση συμβαίνει διότι δεν θυμόμαστε το εορτολόγιο. Οι ναοί λειτουργούν κανονικά για τον όρθρο και τον εσπερινό και για τα μυστήρια», τονίζει ο κ. Ρεδιάδης-Τούμπας. Βεβαίως, οι αμοιβές είναι χαμηλές, οι περισσότεροι είναι συνταξιούχοι ή σπουδαστές ωδείων που το κάνουν για ένα… χαρτζιλίκι. Καθώς αλλάζουν οι εποχές και λόγω οικονομικής κρίσης στη χώρα, εκλείπουν και οι χορωδίες που άλλοτε ήκμαζαν στους μεγάλους ναούς της χώρας. Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν περίπου 7.000 ψάλτες, εκ των οποίων περίπου 1.500 βρίσκονται στην Αττική. «Την ψαλτική τέχνη υπηρέτησαν σπουδαίες φυσιογνωμίες αλλά και εξαιρετικές χορωδίες εκκλησιαστικής μουσικής. Στην Αθήνα και τα μεγάλα αστικά κέντρα μπορούμε να αναφέρουμε εξαιρετικές προσωπικότητες όπως ο Κωνσταντίνος Ψάχος (1869-1948), ο πρώτος δάσκαλος Βυζαντινής Μουσικής στην Σχολή Βυζαντινής Μουσικής του Ωδείου Αθηνών, μετακληθείς από την Κωνσταντινούπολη στα 1904. Επίσης, ο Ιωάννης Σακελλαρίδης, ο Πρωτοψάλτης του Καθεδρικού Ναού Αθηνών Σπύρος Περιστέρης, ο Απόστολος Βαλληνδράς, ο Αντώνης Μπελούσης, ο Πέτρος Μανέας, ο Ευάγγελος Τζελάς, ο Διαμαντής Μαυραγάνης, ο Φάνης Καπαρός, ο Μιχαήλ Χατζής, ο Γεώργιος Χατζηθεοδώρου, ο Θρασύβουλος Στανίτσας, ο Ε. Μαθιουδάκης, ο Λεωνίδας Σφήκας, ο Δημήτριος Παναγόπουλος, ο Αθανάσιος Καραμάνης, ο Χρύσανθος Θεοδοσόπουλος, ο Χαρίλαος Ταλιαδώρος, ο Χρήστος Χατζηνικολάου, ο Λυκούργος Αγγελόπουλος», λέει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ιεροψαλτών Αττικής. Η εκκλησιαστική μουσική διδάσκεται σε ωδεία και σχολές βυζαντινής μουσικής με βάση το Βασιλικό Διάταγμα 11/11/1957. Εκτός του ρεπερτορίου ο σπουδαστής διδάσκεται λειτουργική, ιστορία, ρυθμική, μετρική, τυπικό, απαγγελία, υμνολογία, θεωρία και σολφέζ δυτικής μουσικής, πιάνο και αρμονία, ορθογραφία εκκλησιαστικής μουσικής, μεταγραφές στο πεντάγραμμο. Επίσης, πρόγραμμα ψαλτικής διοργανώνουν οι εκκλησιαστικές ακαδημίες των Ιωαννίνων και της Κρήτης. Η σπουδαία αυτή τέχνη προσελκύει εύλογα νέους που έχουν έφεση στη βυζαντινή μουσική ή κάποια οικογενειακή σχέση με αυτήν ή έλκονται αισθητικά από αυτήν. Σήμερα, πάντως, η κατάσταση δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ρόδινη. Ως ψάλτες εργάζονται κατ’ επάγγελμα μουσικοί, που έχουν άδεια από την υπηρεσία τους για τον σκοπό αυτό. Ωστόσο, είναι πολύ λίγοι και σε μεγάλους ναούς, οι οποίοι μπορούν να εξασφαλίσουν την αμοιβή τους.

Συνταξιούχοι και φοιτητές

Αντιθέτως, οι περισσότεροι ναοί λειτουργούν με συνταξιούχους που λαμβάνουν σύνταξη από άλλες δουλειές ή φοιτητές ωδείων. Και αυτό διότι οι αμοιβές είναι πολύ χαμηλές. Οι ιεροψάλτες προσλαμβάνονται από τα μητροπολιτικά συμβούλια, με επικεφαλής τον μητροπολίτη και οι αμοιβές τους καθορίζονται σε συμφωνία με τους ενοριακούς ναούς με βάση τον κανονισμό 176/2006. Οι ναοί είναι αυτοχρηματοδοτούμενα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Δηλαδή, δεν επιβαρύνουν τον κρατικό προϋπολογισμό, αντίθετα, οι ενορίτες πληρώνουν στην ουσία ψάλτες, νεωκόρους, τα λειτουργικά έξοδα (ηλεκτροδότηση, τηλεφωνία, ΕΦΚΑ, ΕΝΦΙΑ) μαζί με τα συσσίτια, τα βοηθήματα και όλη τη φιλανθρωπική δράση κάθε ενορίας. «Λέγεται ότι οι ιεροψάλτες είναι δημόσιοι υπάλληλοι. Ο Κανονισμός 176/2006 ορίζει βέβαια πως η σχέση των ιεροψαλτών με τους ιερούς ναούς είναι σχέση δημοσίου δικαίου. Λησμονείται, ωστόσο, πως οι ιεροψάλτες στην καλύτερη των περιπτώσεων αμείβονται με μεικτές αποδοχές 800 ευρώ, ενώ δεν είναι απόφοιτοι Δημοτικού ή Γυμνασίου. Γνωρίζετε πολλούς δημοσίους υπαλλήλους πανεπιστημιακής ή ανώτερης εκπαίδευσης να έχουν μεικτές αποδοχές 800 ευρώ; Καθώς οι ιεροψάλτες θεωρητικά είναι δημόσιοι υπάλληλοι, πρέπει να έχουν κατώτατες αποδοχές, και οι αμοιβές τους να καθορίζονται αναλογικά με τις γνώσεις και την εμπειρία τους. Η πολιτεία οφείλει να ελέγχει τη  νομιμότητα των αποφάσεων των μητροπολιτικών συμβουλίων», δηλώνει ο κ. Ηλίας Ρεδιάδης-Τούμπας. Στο πλαίσιο αυτό, ο ίδιος εκτιμά ότι τα ποσά που παίρνουν οι ψάλτες κυμαίνονται περίπου στα 250-500 ευρώ τον μήνα, και οι περισσότεροι είναι ανασφάλιστοι.